Self-care dành cho giới nam: Phá bỏ định kiến

Thời gian đọc: 10 phút

Self-care hay chăm sóc bản thân là điều mà tất cả chúng ta đều cần và đều nên biết. Nhưng self-care ở giới nam dường như lại chưa nhận được nhiều sự quan tâm xứng đáng, nhất là khi mà xã hội vẫn tồn tại quá nhiều những khuôn mẫu, những định kiến chuẩn mực về một người đàn ông “đích thực”. Đến với bài viết hôm nay, VYA muốn chia sẻ một góc nhìn tổng quan và toàn diện về self-care, cũng như gửi đến các bạn nam một cẩm nang hữu ích về chủ đề chăm sóc bản thân đúng cách. Cùng tìm hiểu ngay nhé!

Một cái nhìn tổng quát về Self-care 

Self-care là gì?

Self-care hiểu đơn giản là hành vi chăm sóc bản thân, là dành thời gian mỗi ngày hoặc mỗi tuần để giải tỏa stress, từ đó cải thiện sức khỏe tinh thần của bản thân.

Ở mỗi thời điểm lại có một định nghĩa khác nhau về self-care. Tổ chức Y Tế Thế giới (WHO) cũng đã 3 lần đưa ra định nghĩa về self-care vào năm 1983, 1998 và gần nhất là năm 2009. 

Theo định nghĩa của WHO đưa ra vào năm 1998, “Self-care là điều một người làm cho bản thân nhằm cải thiện, giảm nguy cơ mắc bệnh. Đây là một khái niệm bao quát rộng từ vệ sinh (cá nhân và môi trường), dinh dưỡng (loại và chất lượng thức ăn hấp thụ), lối sống (hoạt động thể chất, giải trí,…), yếu tố môi trường (điều kiện sống, thói quen giao tiếp,…) đến yếu tố kinh tế xã hội (mức thu nhập, đức tin,…)”.

Những khía cạnh cần quan tâm, chăm sóc về bản thân

VYA gửi đến bạn 5 yếu tố chính của self-care, đó là tâm lý, tinh thần, thể chất, tâm hồn, và xã giao. Cụ thể:

Tâm lý

Để cải thiện và kích thích tâm lý, hãy dành thời gian cho những thứ mà bạn yêu thích. Trải nghiệm nhiều hoạt động, khám phá điều mới mẻ là những phương thức self-care rất hữu ích.

Tinh thần

Chăm sóc sức khỏe tinh thần là tìm cách thấu hiểu và xử lý cảm xúc của bản thân. Việc bạn có nhiều cung bậc cảm xúc là điều tốt. Sẽ càng tốt hơn nếu bạn học được cách bày tỏ những cảm xúc ấy một cach hiệu quả.

Thể chất

Khi những nhu cầu thiết yếu về thể chất của cơ thể không được đáp ứng đầy đủ, cả tinh thần và tâm lý của bạn cũng sẽ bị “tuột dốc” theo. Nhiều nghiên cứu đã cho thấy, các dấu hiệu của bệnh lo âu, trầm cảm hay nhiều bệnh lý khác cũng tương tự như dấu hiệu khi cơ thể bị thiếu nước.

Tâm hồn

Self-care về mặt tâm hồn là hành trình cá nhân của mỗi người, không ai giống ai. Nếu có thể, bạn hãy giữ thói quen tập thở hay tập thiền. Những thói quen này giúp ích rất nhiều trong hành trình này đấy.

Xã giao

Bản thân mỗi chúng ta là một cá thể riêng biệt trong một quần thể rộng lớn – xã hội. Chúng ta không thể sống xa rời gia đình, người thân và bạn bè. Những mối quan hệ này chính là một phần trong cuộc sống chúng ta. Tuy vậy, khi cảm thấy bị xuống tinh thần, nhiều người lại có xu hướng né tránh những mối quan hệ ấy. Thời gian tới, thử dành thời gian ở cạnh những người bạn yêu thương thay vì thu mình lại nhé.

Self-care ở giới nam

Self-care quan trọng thế nào đối với nam giới? 

Định kiến giới cho rằng nam ɡiới phải luôn mạnh mẽ và không được phép yếu đuối đã để lại nhiều ảnh hưởng tiêu cực cho sức khỏe tinh thần của giới nam. Hậu quả là phần lớn họ không dám bày tỏ những cảm xúc thật của bản thân, cũng như không chủ động tìm kiếm sự giúp đỡ về mặt tâm lý. Bởi định kiến giới đã đóng khung rằng đó là dấu hiệu của sự yếu đuối, kém cỏi.

Bên cạnh đó, vẫn còn tồn tại một định kiến xã hội mặc định rằnɡ nam ɡiới phải trở thành trụ cột ɡia đình, phải đặt cônɡ danh sự nɡhiệp lên hànɡ đầu. Điều này đã dẫn đến suy nɡhĩ coi nhẹ tầm quan trọnɡ của self-care ở nam ɡiới, coi đây là việc khônɡ đánɡ để bận tâm.

Self-care ở nam ɡiới luôn cần thiết

Như vậy, self-care ở nam giới đã bị bỏ mặc vì những lý do xuất phát từ định kiến xã hội bó buộc nam giới, ép họ phải hành xử trong khuôn khổ của sự nam tính. Nhưng VYA muốn nhấn mạnh rằng, việc self-care đối với tất cả mọi người, bao gồm cả giới nam, đều rất quan trọng, và chúng ta cần bình thường hoá điều này.

Bình thường hóa self-care ở nam giới quan trọng hơn bao giờ hết. Nhiều thống kê chỉ ra, tỷ lệ nam ɡiới tử vong do tự tử cao gấp 3 lần nữ giới, và cũng chỉ có 36% nam giới tham gia các chương trình tâm lý trị liệu.

Bình thường hóa self-care ở nam giới quan trọng hơn bao giờ hết. Nhiều thống kê cho thấy, tỷ lệ  tử vong do tự tử cao gấp 3 lần nữ giới. Cùng với đó, chỉ có 36% nam giới tham gia các chương trình tâm lý trị liệu.

Tất nhiên, việc self-care không thể giải quyết hoàn toàn các vấn đề về tâm lý như rối loạn lo âu hay trầm cảm. Tuy nhiên, self-care giúp nâng cao nhận thức và hiểu biết về những cảm xúc, suy nghĩ tiêu cực. Từ đó, sức khỏe tinh thần cũng được quan tâm và chú trọng hơn.

Làm thế nào để vượt qua được những định kiến hạn chế giới nam chăm sóc bản thân?

Những nỗ lực của cộng đồng

Vào năm 2017, Promundo và AXE đã thực hiện một cuộc khảo sát về sự nam tính với một nhóm những người đàn ông đến từ Mỹ, Anh và Mexico.

Sau cuộc khảo sát, kết luận được đưa ra rằng, đa số nam giới từ 18 tới 30 tuổi thấy bị áp lực khi luôn phải cố gắng để khớp với khuôn mẫu tiêu chuẩn về “đàn ông đích thực”. Khuôn mẫu này đòi hỏi nam giới phải tỏ ra cứng rắn, hung hăng để chứng tỏ sự nam tính, và một người “đàn ông đích thực” thì không được phép thể hiện những cảm xúc “yếu đuối”, nhu nhược.

Một tín hiệu đáng mừng là trong một vài năm trở lại đây, nhiều nhãn hàng dành cho nam giới đã cố gắng bác bỏ những định kiến này. Gillette đã tung ra một đoạn quảng cáo lên án trực tiếp sự nam tính độc hại và các định kiến tiêu cực về giới nam vào năm 2019. AXE cũng thể hiện quan điểm tương tự qua hai chiến dịch quảng cáo “Senior Orientation” với sự tham gia của John Legend và rapper KYLE, và chiến dịch gần đây nhất, “Bathsculinity” với sự góp mặt của Lil Rel Howery.

Vẫn còn đó những rào cản

Tuy nhiên, nhiều nam giới vẫn không sẵn sàng chia sẻ về sức khoẻ tâm lý. Họ cho rằng trao đổi về chủ đề trên, hay đổi mặt với những vấn đề tâm lý là “không nam tính”. Các bé trai cũng vẫn thường được dạy rằng phải luôn “cứng rắn”, mạnh mẽ, phải giấu đi cảm xúc thật. Đó là cách trở nên nam tính, để trở thành một người “đàn ông thực thụ” theo khuôn mẫu xã hội.

Định kiến giới đã gắn chặt với cuộc sống của chúng ta cả ngàn năm nay, khiến xã hội vẫn khó có thể chấp nhận một sự thật. Self-care không phải là ích kỷ, cũng không phải là biểu hiện của sự yếu đuối hay nhu nhược. Ngược lại, self-care là việc làm cần thiết với tất cả mọi người, bất kể giới nam hay nữ.

Khi phải đối mặt với nỗi đau tinh thần hay những tổn thương về cảm xúc, sẽ tốt hơn nếu bạn có thể khóc, có thể bày tỏ và sẵn sàng đối diện, thay vì nén tất cả vào trong và tỏ ra cứng rắn. Bác sĩ tâm lý Judith Orloff, tác giả cuốn sách “The Empath’s Survival Guide” viết vào năm 2010, đã khẳng định: “Nước mắt tạo ra endorphins giúp giảm stress, căng thẳng và lo âu”.

Cẩm nang chăm sóc bản thân

Sức khỏe thể chất

Nghỉ ngơi đầy đủ

Ưu tiên giấc ngủ là một phần của self-care. Một người trưởng thành nên ngủ khoảng 7-9 tiếng. Bên cạnh đó, khoảng thời gian nghỉ ngơi ngắn giữa ngày cũng rất quan trọng, giúp ta tập trung và làm việc hiệu quả hơn. 

Ăn uống điều độ

Một chế độ ăn uống tốt là một chế độ ăn uống điều độ, đảm bảo cung cấp đủ năng lượng cho cơ thể. Uống đủ nước cũng rất cần thiết cho việc cải thiện sức khoẻ thể chất và tinh thần của bạn.

Hoạt động thể chất

Các hoạt động thể chất, dù chỉ là đi bộ 15 phút hay tập một vài động tác thể dục nhẹ nhàng, đều mang đến hiệu quả tuyệt vời. Nếu có nhiều thời gian hơn, hãy thử tập yoga hay dành vài buổi trong tuần để đi bơi nhé.

Vệ sinh cá nhân

Tắm thường xuyên, đảm bảo đồ lót luôn khô thoáng và sạch sẽ, hay đi khám nha khoa định kỳ… đều là những cách chăm sóc bản thân cực hữu hiệu. Bạn sẽ bất ngờ với những điều tưởng chừng như đơn giản này đấy! 

Sức khỏe tình dục

Cố gắng giữ lối sinh hoạt tình dục lành mạnh và thường xuyên cập nhật kiến thức về sức khoẻ tình dục. Nếu bạn hành kinh, hãy chú ý theo dõi khí hư hằng ngày và chu kỳ kinh nguyệt của bản thân. 

Nhu cầu của riêng bạn

Mỗi người đều có những nhu cầu cá nhân khác nhau. Đó có thể là tắm rửa sạch sẽ, mát xa trước khi ngủ, uống nước khi vừa ngủ dậy, hay tập luyện thể thao mỗi ngày… Lắng nghe cơ thể bạn và chọn ra những hoạt động phù hợp nhất với bản thân. 

Sức khỏe tinh thần

Cơ thể khoẻ mạnh cho một tinh thần khoẻ mạnh

• Tập thở: Hít thở sâu có thể giúp thư giãn tinh thần và cơ thể. Điều này rất dễ thực hiện ngay cả khi bạn đang ngồi làm việc;
• Thiền: Nghiên cứu chỉ ra rằng người hay thiền giúp cải thiện khả năng ghi nhớ của não bộ cũng như điều tiết cảm xúc của chúng ta;
• Yoga: Tập luyện yoga nâng cao hoạt động não bộ, giải tỏa stress và giúp bạn nhìn nhận cơ thể tốt hơn.

Sự biết ơn

Suy nghĩ và viết ra những điều khiến bạn biết ơn mỗi ngày. Thói quen này giúp bạn tận hưởng cuộc sống một cách trọn vẹn nhất và giảm bớt đi những lo lắng về tương lai

Tập chấp nhận bản thân

Con người không ai là hoàn hảo cả. Hãy dừng việc cảm thấy tự ti về bản thân vì một khuyết điểm nào đó mà bạn không thể thay đổi được. Hãy tập chấn nhận và yêu mọi thứ thuộc về mình.

Dừng việc so sánh bản thân với người khác

Cuộc sống dễ dàng hơn khi ta nhận ra rằng không ai mãi là kẻ thua cuộc, và cũng chẳng ai luôn là người chiến thắng. Chúng ta đều là những con người bình thường, sống và làm chủ cuộc đời của riêng mình. Ai cũng có điểm mạnh và điểm yếu riêng của bản thân. Bạn giỏi ở lĩnh vực này, và họ xuất sắc trong một lĩnh vực khác. Bạn chỉ cần chiến thắng chính mình ở quá khứ, vậy là đủ.

Phản bác lời tự phê bình

Đừng để giọng nói trong đầu bạn khiến bạn lung lay và đánh mất niềm tin vào bản thân. Khi bạn tự phê bình, cũng hãy tự phản bác lại chúng bằng cách liệt kê điểm mạnh, những gì bạn tự hào và tự tin nhất về bản thân. 

Cảm thông cho chính mình

Ta cảm thông cho bạn bè khi họ mắc lỗi hay thậm chí là làm ta tổn thương. Vậy, tại sao ta không thể làm điều tương tự cho bản thân nhỉ? Khi bạn mắc lỗi, không sao cả. Hãy học cách chấp nhận và rút ra bài học từ chính những lỗi lầm đó để trưởng thành hơn mỗi ngày.

Thấu hiểu bản thân

Tự khám phá và thấu hiểu tìm hiểu bản thân giúp cải thiện đáng kể sức khoẻ tâm lý. Bởi khi bạn đã hiểu được chính mình, bạn sẽ biết mình cần phải làm gì và tìm ra động lực để theo đuổi điều đó đến cùng.

Ngoại hình bản thân

Tập đứng và ngồi đúng tư thế

Thử đứng trước gương và tự quan sát sự thay đổi khi bạn đứng thẳng và khi gù lưng, bạn sẽ nhận ra tầm quan trọng của việc đứng đúng tư thế. Không chỉ tốt cho sức khoẻ thể chất, việc đứng thẳng và ngồi đúng tư thế cũng giúp bạn tự tin và hấp dẫn hơn. 

Sử dụng sản phẩm dưỡng da phù hợp

Tình trạng làn da của mỗi người là khác nhau. Hãy tìm hiểu xem da bạn thuộc kiểu da gì và tìm mua những sản phẩm phù hợp nhất.

Lựa chọn kiểu tóc phù hợp

Một kiểu tóc và kiểu râu phù hợp với gương mặt sẽ tạo ra sự khác biệt đáng kể về ngoại hình. Nếu bạn đi cắt tóc ở tiệm, hãy trao đổi để thợ cắt tóc tư vấn xem kiểu tóc bạn thích có thực sự hợp với bạn không nhé.

Mặc quần áo vừa vặn

Một bộ phận nam giới thường lựa chọn đồ rộng quá mức thay vì các lựa chọn phù hợp hơn với cơ thể. Các bạn có thể cân nhắc các mẫu quần áo tôn lên đặc điểm cơ thể của mình. Có thể chúng sẽ đem lại một hiệu ứng thẩm mỹ mới lạ cho bạn đó!

Đến đây, VYA mong rằng bạn đã có một cái nhìn toàn diện và đa chiều hơn về self-care, đặc biệt là chủ đề self-care ở giới nam. Chúng mình hi vọng bài viết sẽ giúp các bạn nam tự tin hơn trong việc thể hiện cảm xúc và chăm sóc bản thân, từ đó chung tay xoá bỏ những định kiến giới đã trở nên lỗi thời và lạc hậu. Cuối cùng, hẹn gặp lại bạn trong bài viết tiếp theo của chúng mình!

Người thực hiện: Châu, Lê Hà Xa Thục, Vân Khanh, Phan Chi, Như Trần

---

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Xem thêm

https://www.everydayhealth.com/self-care/

https://isfglobal.org/what-is-self-care/

https://www.betterup.com/blog/self-care-tips-for-mental-health 

https://calgarycounselling.com/blog/self-care-for-men

https://www.pinkvilla.com/lifestyle/people/5-reasons-why-self-care-important-men-617857 

https://patient.info/news-and-features/why-we-need-to-normalise-self-care-for-men

https://www.vibe.com/features/editorial/masculinity-and-self-care-feature-654164/

https://wellwo.es/en/physical-self-care-do-you-practice-it/

https://oregoncounseling.com/article/self-care-series-part-1-physical-self-care/

https://www.betterup.com/blog/self-care-tips-for-mental-health

https://www.businessinsider.com/10-ways-any-guy-can-improve-how-he-looks-2014-6