Thời gian đọc: 39 phút

Bấy lâu nay chúng ta vẫn né tránh chủ đề tình dục trong đời sống hàng ngày, trong giáo dục trên giảng đường vì coi nó là một món “cấm”. Tuy nhiên, nếu không hiểu biết rõ ràng về tình dục, chúng ta sẽ có những hiểu lầm to lớn.

Quan hệ tình dục không phải là xấu. Hiểu biết và an toàn trong tình dục sẽ khiến câu chuyện trở nên tuyệt vời hơn, khiến bản thân cũng như đối phương thỏa mãn và không bị ràng buộc. Với quan hệ nam nữ, ngoài an toàn với các bệnh lây truyền qua đường tình dục, ta cũng cần biết tới các phương pháp phòng tránh thai. Cùng Vietnam Youth Alliance tìm hiểu thêm các phương pháp mới ngoài những phương pháp thông dụng hiện nay (bao cao su, vòng tránh thai,…) bạn nhé!

Phương pháp truyền thống (Lifestyle method)

Biện pháp tránh thai truyền thống, hay còn gọi là tránh thai tự nhiên, là biện pháp không cần dụng cụ, thuốc men hay thủ thuật nào để ngăn cản sự thụ tinh.

Xác định ngày rụng trứng/chu kỳ kinh nguyệt (Fertility Awareness)

Thời điểm sau khi giai đoạn hành kinh (chảy máu kinh) kết thúc được cho là an toàn nhất để quan hệ mà không mang thai vì khi đó trứng vẫn chưa rụng để sẵn sàng thụ tinh. Tính hiệu quả của những phương pháp này phụ thuộc vào việc bạn có xác định đúng thời điểm rụng trứng hay không.

Các phương pháp có thể kể đến là:

• Phương pháp tính chu kỳ kinh nguyệt (Ogino – Knauss);
• Phương pháp đo thân nhiệt (Basal body Temperature method);
• Phương pháp dựa trên tính chất về chất nhầy cổ tử cung (Billings).

Tuy nhiên, tỷ lệ tránh thai của các phương pháp này khá thấp, thường chưa đến 50%. Vì trên thực tế, chu kỳ kinh nguyệt của mỗi người là khác nhau và việc rụng trứng còn phụ thuộc vào rất nhiều các tác nhân khác khó kiểm soát như vấn đề sức khoẻ và cảm xúc. 

Xuất tinh ngoài (Withdrawal)

Ngoài ra còn có phương pháp xuất tinh ngoài âm đạo, tuy nhiên khi dương vật được rút ra trước lúc xuất tinh thì các chất dịch tiền xuất tinh cũng có thể chứa các tế bào tinh trùng khiến bạn mang thai ngoài ý muốn. Hiệu quả của phương pháp này chỉ rơi vào khoảng 27%. Hiện nay, người ta không thường sử dụng các biện pháp trên, thay vào đó là dùng các sản phẩm hỗ trợ phòng tránh thai. Một số sản phẩm sẽ được liệt kê trong phần sau.     

Phương pháp rào chắn (Barrier method)

Phương pháp rào chắn, hay phương pháp rào cản, tạo nên một rào chắn vật lý nhằm ngăn chặn tinh trùng xâm nhập vào tử cung. 

Ngoại trừ bao cao su, tất cả các phương pháp rào chắn khác đều phải được sử dụng kèm với thuốc diệt tinh trùng phải để có hiệu quả tránh thai. Vì vậy, bạn không nên sử dụng những phương pháp đó nếu bị dị ứng với thuốc diệt tinh trùng.

Ngoại trừ bao cao su, tất cả các phương pháp rào chắn khác đều không bảo vệ bạn khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục.

Bạn không nên sử dụng các phương pháp rào chắn khác ngoài bao cao su nếu đang hoặc đã từng:

• Nhạy cảm hoặc dị ứng với silicon, latex hoặc chất diệt tinh trùng;
• Nhiễm trùng đường tiết niệu;
• Đang trong thời kỳ hành kinh;
• Gặp khó khăn khi đặt dụng cụ vào tử cung, đã phẫu thuật cổ tử cung, gặp tình trạng bệnh ung thư cổ tử cung và các vấn đề sức khỏe liên quan đến cổ tử cung;
• Có tiền sử bị bệnh viêm vùng chậu.

Liên hệ bác sỹ nếu có bất cứ những vấn đề sau:

• Ngứa âm đạo hay tiết dịch bất thường;
• Có triệu chứng sốc độc (sốt cao đột ngột, tiêu chảy, chóng mặt, nôn mửa, ngất xỉu,…);
• Dụng cụ có lỗ thủng, không vừa hay có bất kỳ vấn đề nào.

Bao cao su (Condom)

Bao cao su ngoài có hiệu quả tránh thai rất cao, gần đến 100% khi dùng đúng cách. Đây là một trong những biện pháp an toàn và hiệu quả nhất cho mọi lứa tuổi trong việc phòng tránh thai. Bao cao su là biện pháp duy nhất có tác dụng kép, vừa tránh mang thai vừa phòng các bệnh lây truyền qua đường tình dục.

Cơ chế hoạt động:

• Tạo thành một hàng rào ngăn tinh trùng đi vào âm đạo, phòng tránh mang thai;
• Ngăn không cho lây lan bệnh viêm nhiễm trong tinh dịch, dương vật, hoặc trong âm đạo sang bạn tình. 

Bao cao su ngoài (External condom)

Thông tin chung

Bao cao su ngoài là bao hình trụ mỏng bọc khít dương vật khi quan hệ tình dục để ngăn không cho tinh dịch vào trong âm đạo.

Tất cả mọi người có thể sử dụng bao cao su một cách an toàn trừ trường hợp những người bị dị ứng nặng với cao su latex.

Cách sử dụng

Không đơn giản như nhiều người nghĩ rằng chỉ cần bóc ra là dùng được, bao cao su nếu dùng sai cách sẽ dẫn đến việc rách bao, có nguy cơ lây nhiễm các bệnh tình dục và tăng khả năng mang thai.

Bước 1: Trước khi lấy bao ra sử dụng, bạn nên xem hạn sử dụng và kiểm tra xem vỏ bọc bên ngoài có bị biến dạng hay không. Rửa tay sạch bằng xà phòng và nước.

Bước 2: Khi sử dụng, cầm bao bì lên và dùng ngón tay đẩy bao cao su ở bên trong sang một bên. Xé bên còn lại của vỏ bao ra theo đường chỉ dẫn. Chú ý để không làm rách bao bên trong. Kiểm tra xem bao cao su có bị rách hay hỏng sẵn không.

Bước 3: Lấy tay bóp nhẹ phần đầu bao để đẩy hết không khí trong bao ra ngoài. Bỏ qua thao tác này là một trong những nguyên nhân khiến cho bao cao su bị rách và bị tuột khi quan hệ.

Bước 4: Đặt vòng tròn bao cao su vào đầu dương vật dựng thẳng. Nếu bạn chưa cắt bao quy đầu, dùng tay vuốt bao quy đầu lên trước khi tròng bao cao su. Bạn nên để lại khoảng 1,3 cm ở phần đỉnh nơi mà tinh dịch có thể tập hợp khi bạn xuất tinh. Một số bao cao su có phần đầu tạo thành khoang chứa giúp tạo không gian cho tinh trùng.

Bước 5: Một tay vẫn phải giữ ở đầu bao, tay còn lại vuốt nhẹ theo vòng cuốn sao cho bao cao su ôm khít dương vật và che phủ đến tận gốc dương vật. 

Bước 6: Ngay sau khi vừa xuất tinh xong nên rút bao cao su ra ngay trước khi dương vật trở nên mềm xuống. Giữ lấy phần viền bọc và nhẹ nhàng kéo bao cao su ra khỏi bạn tình, dùng một tay nắm chặt phần bao chứa tinh dịch, tay còn lại trượt bao ra khỏi dương vật.

Bước 7: Thắt gút bao, gói kín trong giấy và vứt vào sọt rác. Tuyệt đối không nên vứt bao vào bồn cầu và nhấn nút xả.

Lưu ý và cảnh báo

• Bảo quản bao cao su hợp lý, không nên để bao ở những nơi có nhiệt độ cao hoặc ánh sáng mặt trời chiếu trực tiếp;
• Tuyệt đối không nên dùng 2 bao cao su cùng lúc;
• Chọn lựa loại bao cao su phù hợp, đặc biệt chú ý kích cỡ. Nếu như quá chật sẽ khiến bao dễ rách. Ngược lại, quá rộng sẽ làm tuột bao trong khi quan hệ;
• Chất bôi trơn hoặc dầu bôi trơn quá ít có thể làm tăng khả năng bị rách. Quá nhiều chất bôi trơn có thể làm cho bao cao su bị tuột. Khi độ cương cứng dương vật bắt đầu giảm, nguy cơ bị tuột bao cao su tăng;
• Trong lúc quan hệ nếu nhận thấy bao cao su có dấu hiệu bị tuột, bị nhăn hoặc bị cuốn ngược trở lại hãy ngừng ”yêu” đôi phút để vuốt thẳng bao cao su lại;
• Trường hợp bao cao su bị rách hoặc bị tuột hẳn ra ngoài thì nên thay bao mới và nói cho bạn tình biết để có thể sử dụng viên thuốc tránh thai khẩn cấp;
• Bao cao su phải được đeo trước khi quan hệ và tháo ra ngay sau khi sử dụng. Không tái sử dụng. Đối với những bạn nhạy cảm hoặc dị ứng với latex, các bạn không phải lo lắng, vẫn có những loại bao không làm từ latex mà các bạn có thể tìm mua. Nhưng hãy lưu ý, bao cao su làm bằng da cừu không giúp phòng tránh HIV.

Bao cao su trong (Internal condom)

Thông tin chung

Bao cao su trong (hay còn được biết đến là bao cao su âm đạo, bao cao su nữ (female condom) là một túi hoặc ống nhựa mềm và mỏng, đeo bên trong âm đạo để ngăn chặn dịch tiết và tinh dịch xâm nhập vào tử cung.

Bao có hai vòng tròn dẻo ở cả hai đầu, vòng nhỏ có đầu kín được đặt vào âm đạo và giữ bao cao su cố định. Vòng to hơn nằm bên ngoài cơ thể và che kín lỗ âm đạo. Bao được bôi trơn bên trong và bên ngoài bằng chất bôi trơn dạng silicone.

Cách sử dụng

Bao cao su nữ có thể được đặt trong vòng 8 giờ trước khi quan hệ tình dục.

Bước 1: Trước khi lấy bao ra sử dụng, bạn nên xem hạn sử dụng và kiểm tra xem vỏ bọc bên ngoài có bị biến dạng hay không. Rửa tay sạch bằng xà phòng và nước.

Bước 2: Khi sử dụng, cầm bao bì lên và dùng ngón tay đẩy bao cao su ở bên trong sang một bên. Xé bên còn lại của vỏ bao ra theo đường chỉ dẫn. Chú ý để không làm rách bao bên trong sau đó nhẹ nhàng lấy bao ra. Kiểm tra xem bao có bị rách hay hỏng sẵn không.

Bước 3: Bóp nhẹ đều cả bao để chất bôi trơn được trải đều.

Bước 4: Nắm chặt vòng tròn nhỏ ở đáy bao, bóp bẹp để vòng nhỏ dài và hẹp. Cầm chắc chắn tránh tuột. Tay cầm bao đưa vòng nhỏ vào trong âm đạo, tay kia vạch môi sinh dục dẫn đường. Nhẹ nhàng đẩy vòng nhỏ hết mức có thể vào bên trong âm đạo. 

Bước 5: Đưa ngón tay vào trong bao, tìm chạm vòng nhỏ, đẩy bao sâu hết đến âm đạo, chạm vào cổ tử cung. Nếu được đặt đúng cách, bao sẽ tự mở rộng và bạn có khi còn không cảm thấy mình đang mang bao. Tránh đừng để bao bị xoắn.

Bước 6:  Bao cao su nữ không cần phải lấy ra ngay sau khi quan hệ. Khi muốn tháo bao, xoắn miệng bao để giữ tinh dịch ở trong, kéo nhẹ bao ra. 

Bước 7: Thắt gút bao, gói kín trong giấy và vứt vào sọt rác. Tuyệt đối không nên vứt bao vào bồn cầu và nhấn nút xả.

Lưu ý và cảnh báo

• Không dùng bao cao su cho nam và cho nữ cùng lúc, vì có thể làm rách bao;
• Bao cao su nữ thông thường đã có chất bôi trơn, tuy nhiên bạn vẫn có thể sử dụng thêm chất diệt tinh trùng để tăng thêm khả năng tránh thai. Nếu gặp khó khăn khi đưa bao vào âm đạo, bạn có thể bôi thêm chất bôi trơn bên ngoài bao cao su;
• Ngừng quan hệ ngay khi bạn cảm thấy dương vật trượt vào giữa bao và thành âm đạo. Nếu bao cao su vô tình bị kéo ra ngoài âm đạo hoặc bị đẩy vào trong âm đạo khi quan hệ, hãy chỉnh bao cao su về đúng vị trí rồi tiếp tục quan hệ;
• Bao cao su phải được đeo trước khi quan hệ và tháo ra sau khi sử dụng. Không tái sử dụng. Nếu tiếp tục quan hệ tình dục lần nữa, nên sử dụng một chiếc bao cao su mới;
• Tình trạng tinh dịch đổ vào âm đạo khi lấy bao ra cũng có thể xảy ra. Lúc đó, tuyệt đối không sục rửa âm đạo, tránh cho tinh dịch lan sâu hơn hoặc gây kích ứng. Hãy thử ép càng nhiều tinh dịch ra ngoài càng tốt và theo dõi sức khoẻ tình dục trong khoảng 3 tháng để phòng tránh bệnh lây truyền qua đường tình dục hoặc mang thai ngoài ý muốn;
• Đối với những bạn nhạy cảm hoặc dị ứng với latex, các bạn không phải lo lắng, vẫn có những loại bao không làm từ latex mà các bạn có thể tìm mua;

Mũ chụp cổ tử cung (Cervical Cap)

Thông tin chung

Mũ chụp cổ tử cung hay mũ cổ tử cung là dụng cụ được đưa vào âm đạo, hình nắp vòm, mỏng, bằng nhựa, sillicon hoặc latex, vừa khít với hình dạng cổ tử cung. Mũ cổ tử cung có thể được tái sử dụng. 

Bạn cần phải khám phụ khoa trước khi sử dụng phương pháp này. Bác sĩ sẽ phải đo âm đạo để chọn ra kích cỡ dụng cụ chính xác, phù hợp với từng trường hợp, bạn không nên tự ý mua và sử dụng.

Hiệu quả tránh thai của phương pháp này là khoảng 86% nếu đặt mũ tránh thai chính xác theo hướng dẫn. Với những người đã có con hoặc đã sinh thường, mức hiệu quả này giảm xuống còn 68 – 71%.

Cách sử dụng

Thông thường, bác sĩ sẽ gửi bạn hướng dẫn sử dụng để bạn không gặp nhiễm trùng khi sử dụng mũ chụp cổ tử cung. Công đoạn đeo mũ mất khá nhiều thời gian, vì vậy mũ phải được đeo trước khi quan hệ. Nếu được đeo đúng, bạn và bạn tình sẽ không cảm nhận thấy mũ chụp trong lúc quan hệ.

Bước 1: Rửa tay sạch bằng xà phòng và nước.

Bước 2: Cho một lượng thuốc diệt tinh trùng vào dưới đáy mũ. Cho gấp đôi lượng đó vào phần rãnh ở giữa của mũ, nhưng chừa lại phần quai mũ. Lượng thuốc diệt tinh trùng nên tham khảo bác sĩ hoặc xem hướng dẫn sử dụng thuốc.

Bước 3: Tìm tư thế thoải mái, có thể nằm, ngồi xổm hay đứng với một chân đặt trên ghế. Kiểm tra vị trí của cổ tử cung bằng cách đưa ngón tay sâu vào âm đạo. Cổ tử cung sẽ có cảm giác giống với chóp mũi.

Bước 4: Bóp hai cạnh của mũ rồi tách mép âm đạo và đưa mũ vào. Vành dài sẽ được đưa vào âm đạo trước, phần rãnh cũng như dây mũ sẽ hướng ra ngoài. Đẩy mũ sâu vào âm đạo cho đến khi vừa khít với cổ tử cung, dùng ngón tay nhấn vào phần vòm mũ để kiểm tra mũ đã che phủ hết cổ tử cung chưa.

Bước 5: Trước khi quan hệ nên kiểm tra mũ một lần nữa. Sau khi quan hệ xong, mũ phải được để yên trong cơ thể thêm ít nhất 6 giờ nữa nhưng không nên để hơn 2 ngày (quá 48 giờ).

Bước 6: Trước khi tháo mũ ra, bạn rửa sạch tay bằng xà phòng. Khi tháo mũ, bạn nắm quai mũ và nhẹ nhàng xoay mũ. Sử dụng ngón tay nhấn vào phần vòm để phá vỡ lực hút rồi nhẹ nhàng cầm phần quai mũ để kéo mũ ra.

Lưu ý và cảnh báo

• Thuốc diệt tinh trùng thông thường chỉ có hiệu quả sau 15 phút được đặt và chỉ có hiệu quả trong vòng 1 giờ sau khi được đặt. Nếu quan hệ lại nhiều hơn 1 tiếng, giữ nguyên mũ và cho thêm chất diệt tinh trùng vào âm đạo;
• Không nên thụt rửa khi mũ còn trong âm đạo.Tuy nhiên, mùi nặng và chất tiết âm đạo có thể xuất hiện nếu như mũ được đặt trong quá lâu;
• Có thể sử dụng bao cao su cùng với mũ chụp cổ tử cung để hiệu quả tránh thai đạt mức cao nhất;
• Trong quá trình sử dụng, bạn cần thường xuyên kiểm tra mũ chụp có bị thủng lỗ hay đổi màu hay không. Bạn cũng nên đi đo lại mũ hằng năm và thay đổi mũ mới sau khi sinh con, sẩy thai hoặc phá thai;
• Mũ chụp cổ tử cung có thể tái sử dụng được nhưng mỗi lần sử dụng bạn hãy cho thuốc diệt tinh trùng mới vào.

Cách bảo quản

• Sau mỗi lần sử dụng, bạn hãy rửa sạch mũ bằng xà phòng loãng và nước ấm, phơi khô và cất vào hộp;
• Không lưu trữ sản phẩm ở nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp vì sẽ làm biến dạng sản phẩm;
• Những loại kem bôi dương vật khác, như thuốc bôi trị bệnh nấm men, cũng có thể gây hại cho mũ;
• Mũ nên được thay ít nhất 2 năm/lần.

Màng ngăn âm đạo (Diaphragm)

Thông tin chung

Màng ngăn âm đạo là một dụng cụ tránh thai hình nón vòm làm bằng cao su dẻo, mỏng, được đặt vào trong âm đạo. Khác mũ chụp cổ tử cung, màng ngăn âm đạo to hơn, chặn cổ tử cung lại. 

Bạn cần phải khám phụ khoa trước khi sử dụng phương pháp này. Bác sĩ sẽ phải đo âm đạo để chọn ra kích cỡ dụng cụ chính xác, phù hợp với từng trường hợp, bạn không nên tự ý mua và sử dụng.

Cách sử dụng

Thông thường, bác sĩ sẽ gửi bạn hướng dẫn sử dụng để bạn không gặp nhiễm trùng khi sử dụng màng ngăn âm đạo. Công đoạn đeo màng ngăn mất khá nhiều thời gian, vì vậy màng ngăn phải được đeo trước khi quan hệ. Nếu được đeo đúng, bạn và bạn tình sẽ không cảm nhận thấy màng ngăn trong lúc quan hệ.

• Bước 1: Rửa tay sạch bằng xà phòng và nước;
• Bước 2: Cho thuốc diệt tinh trùng lên vành và bên trong lòng màng ngăn. Lượng thuốc diệt tinh trùng nên tham khảo bác sĩ hoặc xem hướng dẫn sử dụng thuốc;
• Bước 3: Tìm tư thế thoải mái, có thể nằm, ngồi xổm hay đứng với một chân đặt trên ghế. Kiểm tra vị trí của cổ tử cung bằng cách đưa ngón tay sâu vào âm đạo. Cổ tử cung sẽ có cảm giác giống với chóp mũi.

Bước 4: Bóp màng ngăn sao cho phần lòng màng chứa thuốc nằm ở trong, tách mép âm đạo và đưa màng ngăn vào. Vành màng ngăn hướng về phía xương mu, phần vòm hướng về phía xương cụt. Đẩy màng ngăn sâu vào âm đạo cho đến khi được đặt đúng chỗ, phần vành phải nằm ngay phía sau xương mu, xương mu chặn màng ngăn lại và màng ngăn che phủ cổ tử cung hoàn toàn.

Bước 5: Trước khi quan hệ nên kiểm tra màng ngăn một lần nữa. Sau khi quan hệ xong, màng ngăn phải được để yên trong cơ thể thêm ít nhất 6 giờ nữa nhưng không nên để hơn 1 ngày (quá 24 giờ).

Bước 6: Trước khi tháo màng ngăn ra, bạn rửa sạch tay bằng xà phòng. Khi tháo, bạn ngồi xổm xuống, dùng ngón tay luồn vào giữa màng ngăn và xương mu để phá vỡ lực hút, móc lấy phần vành dưới rồi nhẹ nhàng kéo màng ngăn ra.

Lưu ý và cảnh báo

• Màng ngăn âm đạo sẽ không rơi ra khi bạn ho, ngồi xổm, ngồi đi vệ sinh hay đi bộ;
• Để chắc chắn rằng bạn biết cách sử dụng đúng màng ngăn âm đạo, tốt nhất hãy tập đeo và tháo màng ngăn ngay tại phòng khám;
• Thuốc diệt tinh trùng thông thường chỉ có hiệu quả sau 15 phút được đặt và chỉ có hiệu quả trong vòng 1 giờ sau khi được đặt. Nếu quan hệ lại nhiều hơn 1 tiếng, giữ nguyên màng ngăn và cho thêm chất diệt tinh trùng vào âm đạo;
• Không nên thụt rửa khi màng ngăn còn trong âm đạo. Tuy nhiên, mùi nặng và chất tiết âm đạo có thể xuất hiện nếu như màng ngăn được đặt trong quá lâu;
• Có thể sử dụng bao cao su cùng với màng ngăn âm đạo để hiệu quả tránh thai đạt mức cao nhất;
• Trong quá trình sử dụng, bạn cần thường xuyên kiểm tra màng ngăn có bị thủng lỗ hay đổi màu hay không. Bạn cũng nên đi đo lại màng ngăn hằng năm và thay đổi màng ngăn mới sau khi sinh con, sẩy thai hoặc phá thai;
• Màng ngăn có thể tái sử dụng được nhưng mỗi lần sử dụng bạn hãy cho thuốc diệt tinh trùng mới vào.

Cách bảo quản

• Sau mỗi lần sử dụng, bạn hãy rửa sạch màng ngăn bằng xà phòng loãng và nước ấm, phơi khô và cất vào hộp;
• Không lưu trữ sản phẩm ở nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp vì sẽ làm biến dạng sản phẩm;
• Không bao giờ được dùng màng ngăn âm đạo chung với các chất bôi trơn có thành phần từ dầu, như dầu thô, nhớt hay dầu trẻ em;
• Những loại kem bôi dương vật khác, như thuốc bôi trị bệnh nấm men, cũng có thể gây hại cho màng ngăn.
• Màng ngăn nên được thay ít nhất 2 năm/lần.

Miếng xốp tránh thai (Contraceptive Sponge)

Thông tin chung

Miếng xốp tránh thai, hay xốp đệm tránh thai, là một dụng cụ có hình bánh Donut có dây, làm bằng bọt mềm, có chứa thuốc diệt tinh trùng và có thể mua không cần kê đơn tại quầy thuốc. Miếng bọt biển được đặt sâu trong âm đạo và che phủ cổ tử cung. 

Phương pháp này có thể được sử dụng mà không cần sự cho phép của bác sĩ, nhưng tuỳ vào điều kiện sức khoẻ cơ thể, bạn vẫn nên tìm đến các cơ sở y tế để được tư vấn.

Cách sử dụng

Bước 1: Trước khi lấy miếng xốp ra sử dụng, bạn nên xem hạn sử dụng và kiểm tra xem vỏ bọc bên ngoài có bị biến dạng hay không. 

Bước 2: Khi sử dụng, cầm bao bì lên và dùng ngón tay đẩy miếng xốp ở bên trong sang một bên. Xé bên còn lại của vỏ bao ra theo đường chỉ dẫn. Nhẹ nhàng lấy miếng xốp ra. Kiểm tra xem miếng xốp có bị biến dạng hay hỏng sẵn không.

Bước 3: Thấm ướt hết miếng xốp bằng nước sạch để kích hoạt phần thuốc diệt tinh trùng. Nhẹ nhàng bóp miếng xốp cho đến khi nổi/sủi bọt. Lưu ý không bóp khô miếng xốp, miếng xốp cần phải ướt và nổi bọt khi được đưa vào cơ thể.

Bước 4: Tìm tư thế thoải mái, có thể nằm, ngồi xổm hay đứng với một chân đặt trên ghế. Kiểm tra vị trí của cổ tử cung bằng cách đưa ngón tay sâu vào âm đạo. Cổ tử cung sẽ có cảm giác giống với chóp mũi.

Bước 5: Bóp miếng xốp thành nửa hình tròn sao cho phần lõm nằm ở trong, tách mép âm đạo và cho miếng xốp vào. Phần lõm nằm trong hướng về phía xương mu, phần gồ lên hướng về phía xương cụt. Đẩy miếng xốp sâu vào âm đạo cho đến khi chạm cổ tử cung. Khi buông tay miếng xốp sẽ phồng trở lại và che phủ cổ tử cung. Dùng ngón tay để kiểm tra rìa miếng xốp đã che phủ cổ tử cung chưa, đã đúng chiều chưa (bạn phải chạm được điểm gồ lên và sợi dây, không phải điểm lõm).

Bước 5: Trước khi quan hệ nên kiểm tra miếng xốp một lần nữa. Sau khi quan hệ xong, màng ngăn phải được để yên trong cơ thể thêm ít nhất 6 giờ nữa nhưng không nên để hơn 30 tiếng. Bạn không cần thay miếng xốp khác nếu tiếp tục quan hệ nhiều hơn một lần trong khoảng thời gian này.

Bước 6: Trước khi kéo miếng xốp ra, bạn rửa sạch tay bằng xà phòng. Khi tháo, bạn ngồi xổm xuống, dùng ngón tay cầm sợi dây của miếng xốp và nhẹ nhàng kéo ra hoặc kéo hẳn miếng xốp ra nếu không tìm thấy dây. 

Bước 7: Vứt miếng xốp vào thùng rác. Tuyệt đối không nên vứt bao vào bồn cầu và nhấn nút xả.

Lưu ý và cảnh báo

• Miếng xốp ít tác dụng hơn với những người đã sinh con. Nếu bạn muốn sử dụng miếng xốp để tránh thai sau khi đã có em bé, bạn nên đợi 6 tuần sau sinh cho đến khi tử cung và cổ tử cung trở lại kích thước bình thường.
• Chỉ nên sử dụng miếng xốp nếu bạn có một bạn tình duy nhất và cả hai bạn đều có nguy cơ nhiễm HIV thấp.
• Có thể sử dụng bao cao su cùng với màng ngăn âm đạo để hiệu quả tránh thai đạt mức cao nhất.
• Việc sử dụng miếng xốp có thể gây nóng rát và kích ứng âm đạo do chất diệt tinh trùng. 
• Không tái sử dụng.
• Không nên thụt rửa khi miếng xốp còn trong âm đạo.

Phương pháp tránh thai nội tiết tố ngắn hạn (Short-acting hormonal method)

Vòng âm đạo

Thông tin chung

Vòng tránh thai âm đạo là một vòng nhựa có hình nhẫn mềm được đặt trong âm đạo. Liên tục tiết ra 2 nội tiết tố progestin và estrogen, giống như nội tiết tố progesterone và estrogen tự nhiên. Các nội tiết tố ngấm trực tiếp qua thành âm đạo và đi vào máu.  

Vòng tránh thai âm đạo còn có tên là NuvaRing.

 Cơ chế tác dụng chủ yếu là ngăn trứng rụng khỏi buồng trứng (ngăn rụng trứng).

 Vòng âm đạo được đặt trong âm đạo 3 tuần liên tiếp, sau đó tháo vòng ra vào tuần thứ 4. Trong tuần thứ 4, sẽ xuất hiện máu kinh nguyệt. Hết tuần thứ 4 bạn có thể đặt vòng mới.

Thời điểm bắt đầu sử dụng:

• Đang có kinh hoặc chuyển từ biện pháp tránh thai không chứa nội tiết tố khác:
  • Trong vòng 5 ngày đầu của kỳ kinh: Không cần sử dụng biện pháp tránh thai dự phòng;
  • Sau 5 ngày của kỳ kinh: Nếu chắc chắn không có thai. Cần áp dụng biện pháp tránh thai dự phòng không phải là biện pháp nội tiết trong 7 ngày liên tiếp sau đặt.
• Đang dùng viên thuốc tránh thai chuyển sang dùng vòng tránh thai âm đạo:
  • Trong vòng 5 ngày đầu của kỳ kinh sau khi ngừng thuốc: Không cần sử dụng biện pháp tránh thai dự phòng;
  • Sau 5 ngày đầu của kỳ kinh sau khi ngừng thuốc: nếu chắc chắn không có thai. Cần áp dụng biện pháp tránh thai dự phòng không phải là biện pháp nội tiết trong 7 ngày liên tiếp sau đặt.

Cách sử dụng

Bước 1: Rửa tay sạch bằng xà phòng và nước.

Bước 2: Chọn tư thế thoải mái nhất – như đứng gác một chân lên, ngồi xổm hoặc nằm xuống.

Bước 3: Ấn 2 cạnh đối diện của vòng sát lại với nhau và đẩy nhẹ nhàng vào trong âm đạo.

Vị trí chính xác không quan trọng, nhưng đặt vòng vào sâu bên trong âm đạo sẽ giúp giữ vòng cố định tại chỗ và bạn hầu như không cảm nhận được nó. Các cơ của âm đạo sẽ tự giữ vòng cố định tại chỗ.

Vòng âm đạo cần được giữ trong âm đạo cả ngày và đêm trong vòng 3 tuần liên tiếp. 

Bước 4: Khi đến thời điểm tháo vòng (trong tuần thứ 4 hoặc vào ngày cuối của tuần thứ 3): Dùng ngón tay trỏ móc vào trong hoặc bằng cách bóp vòng bằng ngón trỏ và ngón giữa, sau đó kéo ra ngoài.

Lưu ý và cảnh báo

• Không nên tháo vòng ra quá 3 giờ khi chưa đến tuần thứ 4.
• Vòng có thể được tháo ra để quan hệ tình dục, làm sạch hoặc vì các lý do khác, mặc dù việc tháo ra là không cần thiết.
• Nếu vòng bị tuột ra, nên rửa sạch bằng nước và đặt lại ngay lập tức.
• Khi tháo bỏ hoặc thay vòng muộn:
  • Hãy chắc chắn rằng bạn đã đọc kỹ các hướng dẫn và nói chuyện với bác sĩ tại cơ sở y tế của bạn về những việc cần làm.
  • Tháo vòng ra quá 3 tiếng trong tuần 1 hoặc 2: Đặt lại vòng ngay khi có thể. Áp dụng một biện pháp dự phòng cho 7 ngày tiếp theo.
  • Tháo vòng ra quá 3 tiếng trong tuần 3: Dừng chu kỳ hiện tại và tháo bỏ vòng đi. Đặt một vòng mới ngay lập tức và giữ nó trong âm đạo trong vòng 3 tuần, bắt đầu 1 chu kỳ mới. Sử dụng một biện pháp dự phòng trong 7 ngày tới.
  • Nếu vòng đặt muộn trên 7 ngày, hoặc giữ vòng ở trong âm đạo trên 4 tuần: Đặt vòng mới ngay khi có thể và bắt đầu chu kỳ mới (4 tuần). Sử dụng một biện pháp dự phòng trong 7 ngày đầu sau khi đặt vòng mới. Nếu không sử dụng biện pháp bảo vệ mà có quan hệ tình dục, bạn cần cân nhắc sử dụng viên thuốc tránh thai khẩn cấp.
• Những tác dụng phụ không nguy hại có thể gặp gồm:
  • Ra máu kinh ít hơn và ngắn ngày hơn, ra máu bất thường, ra máu không đều, ra máu kéo dài, vô kinh;
  • Đau đầu;
  • Ngứa, đỏ hoặc viêm âm đạo (viêm âm đạo), khí hư màu trắng.

Ai nên và không nên dùng

Tuyệt đối không đặt vòng âm đạo nếu:

• Có thai hoặc nghi ngờ có thai, nhiễm khuẩn sau khi phá thai;
• Ung thư vú;
• Viêm nhiễm đường sinh dụ, bệnh ác tính đường sinh dục;
• Mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục trong vòng 3 tháng trước khi muốn đặt vòng;
• Phân biệt gây tê ngoài màng cứng và gây tê tủy sống;
• Xuất huyết tử cung bất thường chưa rõ nguyên nhân, có dị tật bẩm sinh ở tử cung, u xơ làm biến dạng lòng tử cung.

Chống chỉ định tương đối:

• Chưa có con cũng không nên đặt vòng tránh thai;
• Lạc nội mạc tử cung, u xơ tử cung, có tiền sử mang thai ngoài tử cung, tái tạo tai vòi;
• Mắc bệnh rối loạn đông máu;
• Mắc các bệnh về thần kinh gây khó khăn trong việc theo dõi vòng;
• Mắc bệnh van tim;
• Sa sinh dục độ II, III;
• Nguy cơ mắc bệnh lây truyền qua đường sinh dục cao;
• Tiền sử dị ứng đồng, mắc bệnh Wilson hoặc bất thường trong hấp thu và chuyển hoá đồng.

Thuốc tránh thai (Oral Contraceptive Pills – OCP)

Thuốc tránh thai là loại thuốc dùng bằng đường uống để ngăn thai kỳ xảy ra. Đây là một trong những phương pháp ngừa thai nội tiết tố hiệu quả và tiện lợi. Ngoài ngừa thai, thuốc tránh thai còn được chỉ định để giảm đau bụng kinh, trị mụn trứng cá, điều hòa kinh nguyệt,…

Người có hệ sinh dục nữ có thể uống thuốc tránh thai khi muốn quan hệ tình dục mà không mang thai. Độ tuổi có thể bắt đầu sử dụng OCPs là 16 – 17 tuổi, dưới 16 tuổi nên hạn chế sử dụng, trừ khi được bác sĩ kê đơn. 

Thuốc tránh thai có 3 loại:

• Thuốc tránh thai hàng ngày/kết hợp (Combined oral contraceptive pill); 
• Thuốc tránh thai chỉ chứa progestin (Progestin-only pill);
• Thuốc tránh thai khẩn cấp (Emergency contraception pill).

Không phải loại thuốc nào cũng phù hợp với tình trạng sức khỏe của từng cá nhân, do đó bạn nên nhờ đến tư vấn của bác sĩ. 

Ngoài ra, thuốc tránh thai cũng ít hiệu quả hơn nếu được dùng khi bạn bị tiêu chảy hoặc nôn mửa. Nếu bị nôn sau hơn 2 giờ kể từ khi uống thuốc thì sẽ không có vấn đề gì. Nếu nôn sớm hơn, hãy uống một viên tiếp theo càng sớm càng tốt và sau đó tiếp tục dùng thuốc như bình thường.

Thuốc tránh thai hàng ngày/kết hợp (Combined oral contraceptive pill – COC)

Thông tin chung

Đây là thuốc tránh thai có chứa 2 loại nội tiết tố (hormone) progestin và estrogen – giống nội tiết tố tự nhiên progesterone và estrogen trong cơ thể người có cơ quan sinh dục nữ. Sản phẩm có dạng viên uống, hàng ngày uống một viên theo chỉ dẫn và vào một thời gian nhất định trong ngày. 

Thuốc tránh thai kết hợp hoạt động theo 2 cách:

• Ngăn không cho trứng phát triển và rụng khỏi buồng trứng (ngăn rụng trứng);
• Làm dày thêm chất nhầy ở cổ tử cung, ngăn cản tinh trùng vào tử cung.

Phương pháp này không cần được kê đơn và có thể mua tại các hiệu thuốc. Nhưng tuỳ vào điều kiện sức khoẻ cơ thể, bạn vẫn nên tìm đến các cơ sở y tế để được tư vấn.

Bạn có thể uống thuốc trong thời gian dài mà không bị ảnh hưởng gì đến sức khoẻ hay khả năng sinh sản. Dùng trong thời gian dài sau đó ngừng sử dụng cũng không giúp bạn tránh được nguy cơ mang thai.

 Bạn có thể bắt đầu sử dụng viên thuốc tránh thai kết hợp bất cứ khi nào nếu chắc chắn không có thai. Trường hợp khác:

• Sau khi dùng biện pháp tránh thai nội tiết tố: Uống ngay lập tức nếu đã sử dụng biện pháp tránh thai nội tiết tố một cách liên tục. Nếu chuyển đổi từ biện pháp dùng thuốc tiêm tránh thai: có thể bắt đầu uống thuốc vào thời điểm lặp lại mũi tiêm;
• Sau khi uống thuốc tránh thai khẩn cấp: Dùng ngay ngày hôm sau khi uống hết liều thuốc tránh thai khẩn cấp. Không cần phải đợi đến kỳ kinh tháng tiếp theo để bắt đầu uống thuốc. Không cần thay vỉ mới nếu đã uống từ trước. Cần áp dụng một biện pháp dự phòng cho 7 ngày đầu tiên dùng thuốc;
• Trường hợp khác nên hỏi ý kiến bác sĩ.

Cách sử dụng

Thuốc có nhiều dạng khác nhau dựa trên chu kỳ sử dụng, phố biến nhất là viên uống chu kỳ 21 và 28 ngày: 

• Viên uống chu kỳ 21 ngày: Uống một viên vào một giờ cố định trong 21 ngày. Đợi 7 ngày trước khi bắt đầu uống vỉ mới. Bạn sẽ có kinh nguyệt trong tuần không uống thuốc;
• Viên uống chu kì 28 ngày: Uống một viên vào một giờ cố định trong 28 ngày, bạn uống hết vỉ này thì chuyển sang vỉ mới. Tuỳ vào mỗi nhãn hiệu, 21 hoặc 24 viên đầu tiên có chứa estrogen và progestin. Những viên còn lại chỉ chứa giả dược, hoặc chỉ chứa estrogen hay chất dinh dưỡng bổ sung. Bạn sẽ có kinh nguyệt vào những ngày bạn uống những viên thuốc này. 

Thuốc tránh thai kết hợp có thể được sử dụng như thuốc tránh thai khẩn cấp nhưng chỉ 5 ngày sau khi quan hệ không bảo vệ.

Lưu ý và cảnh báo

Thời điểm uống thuốc kết hợp có thể lệch nhau tối đa 12 giờ mỗi ngày. Phải uống hàng ngày, cho dù phụ nữ có quan hệ tình dục ngày hôm đó hay không.

Nếu quên viên thuốc chứa nội tiết tố (viên từ 1 đến 21), hãy uống ngay một viên bị quên càng sớm càng tốt hoặc uống viên của ngày hôm đó cùng với viên bị quên, những ngày sau tiếp tục uống mỗi ngày một viên. Nếu quên uống nhiều hơn 1 viên, hãy dùng thêm biện pháp ngừa thai khá và liên hệ bác sĩ để được tư vấn cách uống thuốc. 

Những tác dụng phụ không nguy hại có thể gặp gồm: Đau đầu, buồn nôn, căng đau ngực, ra máu kinh ít hơn và số ngày hành kinh ít hơn, kinh nguyệt không đều, vô kinh, chảy máu giữa chu kỳ,…

Ai có thể và không thể dùng

Hầu hết tất cả mọi người có thể sử dụng một cách an toàn và hiệu quả, bao gồm cả khi:

• Ở mọi lứa tuổi, bao gồm cả vị thành niên và phụ nữ trên 40 tuổi;
• Có hoặc chưa có con,vừa mới phá thai hoặc sẩy thai;
• Hút thuốc lá – nếu dưới 35 tuổi;
• Đang thiếu máu hoặc đã từng thiếu máu;
• Giãn tĩnh mạch;
• Nhiễm HIV, có hoặc không điều trị ARV, trừ trường hợp điều trị dùng thuốc Ritonavir.

Không nên sử dụng viên thuốc tránh thai kết hợp nếu:

• Đang cho con bú trong vòng 6 tuần sau sinh;
• Trên 35 tuổi và hút thuốc lá thường xuyên ≥ 15 điếu/ngày;
• Có nhiều nguy cơ bị bệnh mạch vành;
• Đã hoặc đang bị bệnh lý tim mạch hoặc bệnh ảnh hưởng đến hệ tuần hoàn máu (huyết áp, đông máu,…);
• Sắp phẫu thuật phải nằm trên 1 tuần;
• Đau nửa đầu;
• Đang bị ung thư vú;
• Đái tháo đường có biến chứng (thận, thần kinh, võng mạc, mạch máu);
• Đang bị lupus ban đỏ hệ thống và có kháng thể kháng phospholipid;
• Đang bị bệnh gan nặng có suy giảm chức năng gan trầm trọng.

Thuốc tránh thai chỉ chứa Progestin (Progestin-only pill – POP, Minipill) 

Thông tin chung

 Thuốc tránh thai chỉ chứa Progestin, hay thuốc tránh thai đơn thuần, là loại thuốc tránh thai chỉ chứa một lượng nhỏ nội tiết tố progestin mà không chứa estrogen, hữu dụng với trường hợp bạn không thể sử dụng estrogen vì đang cho con bú, hoặc không thể sử dụng biện pháp có chứa estrogen. 

Thuốc tránh thai chỉ chứa Progestin hoạt động theo các cách sau:

• Ức chế phóng noãn;
• Làm đặc chất nhầy tử cung ngăn không cho tinh trùng vào tử cung;
• Giảm sự phát triển của nội mạc tử cung.

Phương pháp này không cần được kê đơn và có thể mua tại các hiệu thuốc. Nhưng tuỳ vào điều kiện sức khoẻ cơ thể, bạn vẫn nên tìm đến các cơ sở y tế để được tư vấn.

Bạn có thể uống thuốc trong thời gian dài mà không bị ảnh hưởng gì đến sức khoẻ hay khả năng sinh sản. Dùng trong thời gian dài sau đó ngừng sử dụng cũng không giúp bạn tránh được nguy cơ mang thai.

 Bạn có thể bắt đầu sử dụng viên thuốc tránh thai kết hợp bất cứ khi nào nếu chắc chắn không có thai. Trường hợp khác:

• Sau khi dùng biện pháp tránh thai nội tiết tố: Uống ngay lập tức nếu đã sử dụng biện pháp tránh thai nội tiết tố một cách liên tục. Nếu chuyển đổi từ biện pháp dùng thuốc tiêm tránh thai: có thể bắt đầu uống thuốc vào thời điểm lặp lại mũi tiêm;
• Khi có kinh nguyệt nhưng chưa sử dụng biện pháp tránh thai hoặc chuyển từ một biện pháp không chứa nội tiết tố: Nếu bắt đầu uống thuốc trong vòng 5 ngày đầu của kỳ kinh, thì không cần biện pháp dự phòng. Nếu sau 5 ngày, có thể bắt đầu uống thuốc bất cứ lúc nào kèm một biện pháp dự phòng cho 2 ngày đầu dùng thuốc. Nếu không chắc chắn không có thai, hãy uống khi bắt đầu có kinh ở kỳ kinh tiếp theo. 
• Nếu chuyển từ biện pháp dụng cụ tử cung: có thể bắt đầu uống thuốc ngay;
• Sau khi uống thuốc tránh thai khẩn cấp: Có thể bắt đầu uống thuốc vào ngày sau khi dừng uống thuốc tránh thai khẩn cấp. Không cần phải đợi đến kỳ kinh tháng tiếp theo để bắt đầu uống thuốc. Không cần thay vỉ mới nếu đã uống từ trước. Cần áp dụng một biện pháp dự phòng cho 2 ngày đầu tiên dùng thuốc;
• Trường hợp khác nên hỏi ý kiến bác sĩ.

Cách sử dụng

Thuốc có nhiều dạng khác nhau dựa trên chu kỳ sử dụng, phố biến nhất là viên uống chu kỳ 28 và 35 ngày. Tất cả viên thuốc trong vỉ đều có màu sắc giống nhau và tất cả đều là thuốc có chứa nội tiết. Hằng ngày uống một viên theo chỉ dẫn và vào một thời gian nhất định trong ngày. 

Viên thuốc tránh thai chỉ chứa Progestin có thể được sử dụng như thuốc tránh thai khẩn cấp nhưng chỉ 5 ngày sau khi quan hệ không bảo vệ.

Lưu ý và cảnh báo

Thời điểm uống thuốc chỉ chứa Progestin có thể lệch nhau tối đa 3 giờ mỗi ngày. 

 Nếu quên uống thuốc từ 3 tiếng trở lên hoặc quên uống 1 viên, hãy uống ngay một viên bị quên càng sớm càng tốt hoặc uống viên của ngày hôm đó cùng với viên bị quên, những ngày sau tiếp tục uống mỗi ngày một viên. Ngoài ra, bạn cần dùng thêm biện pháp ngừa thai khác và cần liên hệ bác sĩ để được tư vấn cách uống thuốc.

Những tác dụng phụ không nguy hại có thể gặp gồm: Đau đầu, buồn nôn, căng đau ngực, ra máu kinh ít hơn và số ngày hành kinh ít hơn, kinh nguyệt không đều, vô kinh, chảy máu giữa chu kỳ,… 

Ai có thể và không thể dùng

Hầu hết tất cả mọi người có thể sử dụng một cách an toàn và hiệu quả, bao gồm những người:

• Ở mọi lứa tuổi, bao gồm cả vị thành niên và phụ nữ trên 40 tuổi;
• Có hoặc chưa có con,vừa mới phá thai hoặc sẩy thai;
• Hút thuốc lá, bất kể tuổi tác hay số lượng thuốc hút;
• Đang thiếu máu hoặc đã từng thiếu máu;
• Giãn tĩnh mạch;
• Nhiễm HIV, có hoặc không điều trị ARV, trừ trường hợp điều trị dùng thuốc Ritonavir.

Không nên sử dụng viên thuốc tránh thai chỉ chứa Progestin nếu:

• Đang cho con bú trong vòng 6 tuần sau sinh;
• Có thai hoặc nghi ngờ có thai;
• Đang bị ung thư vú;
• Đang bị thuyên tắc tĩnh mạch sâu/thuyên tắc phổi;
• Đang bị lupus ban đỏ hệ thống và có kháng thể kháng phospholipid hoặc có giảm tiểu cầu trầm trọng;
• Xơ gan mất bù có suy giảm chức năng gan trầm trọng;
• Đang sử dụng thuốc chống co giật, thuốc rifampicin, thuống kháng virus.

Thuốc tránh thai khẩn cấp (Emergency contraception pill – ECP)

Thông tin chung

Thuốc tránh thai khẩn cấp được sử dụng cho phụ nữ sau quan hệ tình dục không bảo vệ hoặc gặp sự cố trong việc sử dụng các biện pháp tránh thai khác. Thuốc không có tác dụng nếu phụ nữ đã có thai rồi.

Viên thuốc chuyên dùng để tránh thai khẩn cấp thành phần chỉ có levonorgestrel hoặc thành phần gồm cả estrogen và levonorgestrel (nhưng hàm lượng cao hơn nhiều so với thuốc ngừa thai hàng ngày) hoặc thành phần là ulipristal acetate.  

Sử dụng thuốc càng sớm, hiệu quả tránh thai càng cao. Có thể tránh được thai nếu uống thuốc trong vòng 5 ngày sau quan hệ không được bảo vệ. 

Thời gian uống thuốc sớm hay muộn sau quan hệ không được bảo vệ có ảnh hưởng đến hiệu quả tránh thai.

Thuốc tránh thai kết hợp và thuốc tránh thai chỉ chứa Progestin cũng có tác dụng tương tự như thuốc tránh thai khẩn cấp nhưng phải dùng với liều lượng uống khác. 

Tuỳ vào loại thuốc mà phương pháp này cần hoặc không cần được kê đơn, nhưng tuỳ vào điều kiện sức khoẻ cơ thể, bạn vẫn có thể tìm đến các cơ sở y tế để được tư vấn.

Thuốc tránh thai khẩn cấp an toàn cho người ở tuổi vị thành niên và người không thể sử dụng viên tránh thai kết hợp hoặc viên tránh thai chỉ có progestin.

Cách sử dụng

Thuốc tránh thai khẩn cấp khá đa dạng. Có loại cần mua theo đơn hoặc không kê đơn. Việc uống thuốc sẽ tùy vào liều dùng cũng như khuyến cáo từ nhà sản xuất. Tốt nhất khi dùng bạn cần có sự tham vấn chuyên môn của bác sĩ hoặc dược sĩ.

Trên thị trường hiện đang lưu hành 2 loại thuốc tránh thai khẩn cấp: 

• Loại uống 1 viên duy nhất. (Uống một liều duy nhất một viên sau quan hệ trong vòng một giờ.)
• Loại uống 2 viên. (Uống viên đầu trong vòng 48 giờ sau khi quan hệ tình dục không dùng biện pháp bảo vệ, 12 giờ sau đó phải uống thêm viên nữa; uống một lần cả 2 viên.)

Nếu sử dụng thuốc tránh thai kết hợp thay thuốc tránh thai khẩn cấp thì uống 2 lần cách nhau 12 giờ, mỗi lần uống 4 viên.

Lưu ý và cảnh báo

Không thể sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp như biện pháp tránh thai thường xuyên. Đây là phương pháp sử dụng trong trường hợp “quên” không sử dụng các biện pháp bảo vệ, không nên “lạm dụng” phương pháp này và ưu tiên dùng những phương pháp khác nếu có thể. 

Chỉ nên sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp 2 – 4 viên/tháng, 2 lần/tháng. Nếu khi dùng quá liều, thuốc tránh thai khẩn cấp sẽ làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và khả năng sinh con. Lạm dụng thuốc còn khiến bạn bị trầm cảm, mất ham muốn tình dục, vô sinh,…

Những tác dụng phụ  không nguy hại có thể gặp gồm: 

• Xáo trộn về chu kỳ kinh nguyệt như hành kinh sớm hoặc muộn hơn bình thường, rong kinh, ra máu kinh ít hơn, vô kinh,…
• Mệt mỏi, đau đầu, chóng mặt, buồn nôn hoặc nôn. 
• Ra máu thấm giọt khoảng 1 – 2 ngày sau khi dùng thuốc, Chảy máu âm đạo bất thường. 
• Đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, nôn, căng đau ngực.

Ai có thể và không thể dùng

An toàn và thích hợp cho hầu hết mọi người.

Tuỳ vào loại thuốc mà bạn dùng, mà những trường hợp không nên sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp khác nhau:

• Nếu sử dụng viên thuốc tránh thai khẩn cấp chứa progestin:  Xem tại mục Thuốc tránh thai chỉ chứa Progestin. 
• Nếu sử dụng viên tránh thai kết hợp: Xem tại mục Thuốc tránh thai kết hợp. 

Khi nào thì bắt đầu sử dụng biện pháp tránh thai thường xuyên sau khi sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp

• Biện pháp tính ngày an toàn: Bắt đầu sử dụng ở chu kỳ kinh tiếp theo.  
• Biện pháp xác định ngày rụng trứng: Chỉ áp dụng khi sự tiết dịch đã trở về bình thường. 
• Xuất tinh ngoài, bao cao su, thuốc diệt tinh trùng, mũ chụp cổ tử cung, màng ngăn tránh thai, Áp dụng ngay được. 
• Thuốc tránh thai, vòng âm đạo: Có thể sử dụng ngay ngày hôm sau sau khi uống viên tránh thai khẩn cấp. 
• Miếng dán tránh thai: Bắt đầu sử dụng một miếng dán mới. 
• Thuốc tiêm tránh thai: Có thể bắt đầu ngay trong ngày sử dụng viên tránh thai khẩn cấp. 
• Thuốc cấy: Sau khi có kinh trở lại. Sử dụng các biện pháp dự phòng hay viên thuốc tránh thai ngay sau ngày dùng viên tránh thai khẩn cấp cho đến khi cấy.
• Vòng tránh thai: Có thể đặt ngay trong ngày sử dụng viên tránh thai khẩn cấp. Không cần phải sử dụng biện pháp dự phòng sau khi đặt dụng cụ tử cung.

Khi bắt đầu sử dụng một trong các biện pháp trên, cần phải sử dụng một biện pháp dự phòng khác trong 7 ngày đầu sau khi bắt đầu sử dụng biện pháp. Không cần chờ đến kỳ kinh tiếp theo. 

Miếng dán tránh thai

Thông tin chung

Là một miếng dán bằng nhựa dẻo, có hình vuông, nhỏ, mỏng, kích cỡ khoảng 4 – 5 cm² (cm vuông), được dán trực tiếp vào da vùng mông, bụng, lưng trên hoặc bắp tay. Miếng dán liên tục tiết ra progestin và estrogen, trực tiếp thấm qua da và đi vào máu.

Cơ chế hoạt động chủ yếu ngăn trứng rụng khỏi buồng trứng.

Cách sử dụng

Thời điểm bắt đầu sử dụng: 

• Đang có kinh hoặc chuyển từ biện pháp tránh thai không chứa nội tiết tố: Bắt đầu dán miếng dán tránh thai vào ngày đầu tiên của chu kỳ kinh. Không cần sử dụng biện pháp tránh thai dự phòng. Bắt đầu dán miếng dán tránh thai sau ngày đầu tiên của chu kỳ kinh nếu chắc chắn không có thai. Cần biện pháp tránh thai dự phòng không phải là biện pháp nội tiết trong 7 ngày liên tiếp.
• Đang dùng viên thuốc tránh thai chuyển sang dùng miếng dán tránh thai: Trong ngày đầu tiên của kỳ kinh sau khi ngừng thuốc. Không cần sử dụng biện pháp tránh thai dự phòng. Sau ngày đầu tiên của kỳ kinh: nếu chắc chắn không có thai. Cần áp dụng biện pháp tránh thai dự phòng không phải là biện pháp nội tiết trong 7 ngày liên tiếp sau dán.
• Trường hợp khác cần liên hệ bác sĩ.

Quy trình sử dụng:

Bước 1: Bóc miếng dán từ trong túi và bóc lớp vỏ phía sau. Xé túi đựng dọc theo cạnh. Lấy miếng dán ra và bóc bỏ lớp màng bọc phần phía sau, không chạm vào bề mặt dính.

Bước 2: Dán vào vùng da bình thường, khô sạch, không có lông như vùng mông, bụng, mặt ngoài phía trên cánh tay hoặc phần thân trên.

Kiểm tra hàng ngày để đảm bảo miếng dán vẫn dính tốt vào da. Không nên tháo miếng dán trong khi hoạt động thường ngày như tắm rửa, bơi lội, tập thể dục thể thao.

Không được dán miếng dán tránh thai lên vú, vùng da đang bị đỏ, kích ứng hoặc bị trầy xước; Không nên trang điểm, sử dụng các loại kem, phấn hoặc các sản phẩm khác lên vùng da đang dán miếng dán và vùng da sắp được dán miếng dán để tránh làm giảm tính kết dính của miếng dán tránh thai, làm giảm hiệu quả tránh thai.

Bước 3: Ấn chặt miếng dán vào da để thuốc thấm qua da trong vòng 10 giây. Nên đưa các ngón tay vuốt dọc theo miếng dán để đảm bảo miếng dán dính chặt trên bề mặt da.

Để sử dụng miếng dán như một biện pháp tránh thai lâu dài, hãy mang liên tục mỗi tuần một miếng dán và không bỏ qua tuần nào cả.

Lưu ý và cảnh báo

• Quên dán miếng dán mới vào thời gian bắt đầu của chu kỳ dán miếng dán tiếp theo (trong tuần 1):  
  • Nếu miếng dán cũ chưa quá 10 ngày trở lên: Dán miếng dán mới càng sớm càng tốt. Ghi nhớ ngày này của tuần để dán miếng dán mới tiếp theo đúng vào ngày này. Sử dụng biện pháp dự phòng trong 7 ngày đầu tiên sau dán lại miếng dán;
  • Nếu miếng dán cũ đã quá 10 ngày trở lên và không áp dụng biện pháp tránh thai nào khi quan hệ tình dục trong 5 ngày vừa qua thì cần cân nhắc sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp.
• Quên thay miếng dán trong tuần 2 hoặc 3 của kỳ kinh: 
  • Nếu bị muộn 1 hoặc 2 ngày (trong vòng 48 giờ): Dán miếng dán mới ngay khi nhớ ra. Giữ nguyên ngày thay miếng dán trước đây. Không cần sử dụng biện pháp dự phòng;
  • Nếu bị muộn hơn 2 ngày (hơn 48 giờ): Dừng ngay chu kỳ hiện tại và bắt đầu chu kỳ mới 4 tuần bằng việc dán ngay một miếng dán mới. Ghi lại ngày này là ngày để thay miếng dán mới tiếp theo. Áp dụng biện pháp dự phòng trong vòng 7 ngày đầu sau dán miếng dán.
• Quên không bỏ miếng dán vào tuần cuối của chu kỳ (tuần 4): Tháo bỏ miếng dán. Bắt đầu chu kỳ mới vào ngày thay miếng dán như bình thường. Không cần dùng biện pháp dự phòng;
• Tuyệt đối không sử dụng biện pháp tránh thai nội tiết kể cả dài hạn hay ngắn hạn kèm với miếng dán tránh thai;
• Nếu miếng dán bị bong ở bờ hoặc bong hẳn ra và không dán lại được, thuốc không được phóng thích đầy đủ. Nếu phát hiện tình trạng này dưới 24 giờ, bạn cần thay miếng dán mới tại vị trí cũ. Nếu bạn đổi miếng dán muộn hơn 1 ngày, bạn cần sử dụng thêm một biện pháp tránh thai khác để dự phòng trong vòng 7 ngày;
• Những tác dụng phụ không nguy hại có thể gặp: 
  • Kích ứng da và mẩn đỏ chỗ dán miếng dán; 
  • Ra máu ít hơn và ngắn ngày hơn, ra máu bất thường, ra máu kéo dài, vô kinh; 
  • Đau đầu, buồn nôn, nôn, đau vú, đau bụng; 
  • Các triệu chứng giống cảm cúm hoặc nhiễm khuẩn đường hô hấp trên;
  • Ngứa, đỏ hoặc viêm âm đạo (viêm âm đạo).

Ai nên và không nên dùng

Không dùng miếng dán tránh thai khẩn cấp khi:

• Mắc các bệnh về tim hoặc bệnh ảnh hưởng đến hệ tuần hoàn máu (cao huyết áp, huyết đông…);
• Đang mang thai hoặc nghĩ rằng mình có thai, nuôi con bằng sữa mẹ;
• Uống một vài loại thuốc nhất định chẳng hạn như kháng sinh;
• Tiểu đường kèm theo biến chứng hoặc mắc bệnh tiểu đường hơn 20 năm;
• Ung thư vú;
• Mắc bệnh về gan hoặc túi mật;
• Béo phì;
• Đau nửa đầu;
• Hút thuốc lá hay bỏ thuốc lá hơn một năm và từ 35 tuổi trở lên.

Lần đầu tiên dùng miếng dán tránh thai mà có nhu cầu quan hệ tình dục thì bạn cần lưu ý:

• Nếu bắt đầu sử dụng miếng dán tránh thai vào ngày đầu tiên của chu kỳ kinh nguyệt thì không cần sử dụng biện pháp tránh thai nào khác; 
• Nếu bắt đầu dán miếng dán tránh thai vào ngày đầu tiên sau khi hết hành kinh thì cần áp dụng thêm biện pháp tránh thai rào chắn hoặc truyền thống trong vòng 7 ngày. 

Miếng dán kém hiệu quả hơn đối với người nặng hơn 90 kg.

Thuốc tiêm tránh thai

Nên tới các cơ sở y tế chuyên sản phụ khoa để được khám cẩn thận để biết mình có thể áp dụng biện pháp tránh thai nói trên hay không. Dựa trên tình trạng sức khỏe của bản thân, các bác sĩ sẽ khuyên bạn nên áp dụng biện pháp nào là phù hợp nhất.

Bạn có thể bắt đầu dùng thuốc tiêm bất cứ lúc nào nếu chắc chắn không mang thai. Thời gian bắt đầu tiêm thuốc:

• Có chu kỳ kinh nguyệt hoặc chuyển từ biện pháp tránh thai không chứa nội tiết tố: 
  • Nếu trong vòng 7 ngày đầu của kỳ kinh thì không cần biện pháp dự phòng. 
  • Nếu sau 7 ngày: có thể tiêm bất cứ lúc nào nếu chắc chắn không có thai. Cần sử dụng một biện pháp dự phòng trong 7 ngày đầu sau tiêm. 
  • Nếu chuyển từ biện pháp đặt dụng cụ tử cung: có thể bắt đầu dùng thuốc tiêm ngay. 
• Chuyển từ biện pháp tránh thai có chứa nội tiết tố: 
  • Ngay lập tức, nếu sử dụng một cách thường xuyên và chính xác hoặc chắc chắn không có thai. Không cần chờ đến kỳ kinh tháng tiếp theo. Không cần dùng thêm biện biện pháp dự phòng.  
  • Nếu chuyển từ biện pháp dùng thuốc tiêm tránh thai khác thì có thể dùng loại thuốc tiêm mới khi đi tiêm mũi nhắc lại. Không cần biện pháp dự phòng. 
• Sau khi uống thuốc tránh thai khẩn cấp (ECPs) 
  • Có thể tiêm thuốc cùng ngày với uống viên thuốc tránh thai khẩn cấp và cần sử dụng một biện pháp dự phòng trong 7 ngày đầu sau khi tiêm. Hoặc tiêm trong vòng 7 ngày kể từ khi bắt đầu có kinh ở kỳ kinh tiếp theo.  
  • Cần đến khám ngay nếu có các dấu hiệu hoặc triệu chứng mang thai. 

Thuốc tiêm tránh thai chỉ chứa Progestin

Thông tin chung

Là thuốc tiêm chứa nội tiết tố Progestin. Tương tự như thuốc tránh thai chỉ chứa Progestin, thuốc tiêm tránh thai làm đặc chất nhầy cổ tử cung và ức chế rụng trứng. Sản phẩm dạng tiêm, có tác dụng tránh thai tạm thời trong 3 tháng, và hiệu quả tránh thai cao 99%.

 DMPA và NET-EN là đại diện cho dòng thuốc tiêm tránh thai này.

Thuốc thường được sử dụng bằng cách tiêm vào cơ bắp. Một loại DMPA khác có thể được tiêm dưới da, thường là vùng bụng hay mặt trước đùi.

Thuốc tiêm tránh thai hoạt động theo 2 cách:

• Ức chế phóng noãn;
• Làm đặc chất nhầy tử cung ngăn không cho tinh trùng vào tử cung;
• Làm nội mạc tử cung kém phát triển. 

Cách sử dụng

Depo-Provera và Noristerat là hai nhãn hiệu đại diện cho thuốc tiêm tránh thai chỉ chứa Progestin. Hai thuốc trên sẽ được tiêm vào cơ sâu thường là cơ mông, trong khi thuốc Sayana Press dùng đường tiêm dưới da, thường là vùng bụng hay mặt trước đùi.

Lưu ý và cảnh báo

Bác sĩ sẽ tiêm một mũi tiêm chứa progestin, là medroxyprogesterone acetate (DMPA). Tiêm tránh thai phải được thực hiện mỗi 3 tháng một lần. Mũi tiêm đầu tiên thường được thực hiện trong vòng 5 ngày đầu của chu kỳ kinh nguyệt.

Khi trễ thời hạn tiêm thuốc:

• Trong vòng 4 tuần đối với DMPA hoặc trong vòng 2 tuần (đối với NET-EN): Vẫn có thể tiêm thuốc mà không cần sử dụng biện pháp tránh thai dự phòng;
• Hơn 4 tuần đối với DMPA hoặc hơn 2 tuần đối với NET-EN: Vẫn có thể tiêm thuốc nếu: 
  • Không quan hệ kể từ thời điểm sau 2 tuần tính từ ngày đáng lẽ phải được tiêm mũi nhắc lại;
  • Đã sử dụng biện pháp tránh thai dự phòng hoặc viên tránh thai khẩn cấp sau mỗi lần quan hệ không được bảo vệ kể từ thời điểm sau 2 tuần tính từ ngày đáng lẽ phải được tiêm mũi lặp lại;
  • Cho con bú hoàn toàn hoặc gần như hoàn toàn và vừa sinh chưa tới 6 tháng. 
     
• Sau hơn 4 tuần (đối với DMPA) và sau hơn 2 tuần (đối với NET-EN) và không thỏa mãn những điều kiện trên: Vẫn có thể tiêm thuốc nếu biết chắc là không có thai. Cần sử dụng biện pháp tránh thai dự phòng trong 7 ngày kế tiếp và phải thử thai trước khi tiêm nhắc lại mũi tiêm lần sau.

Những tác dụng phụ không nguy hại phổ biến nhất:

• Ra máu bất thường, ra máu kéo dài, ra máu thường xuyên trong 3 tháng đầu. Không có kinh nguyệt, kinh nguyệt không đều, ra máu thấm giọt sau 1 năm. Thuốc tiêm NET-EN ít gây rối loạn kinh nguyệt hơn DMPA;
• Tăng cân;
• Đau đầu, chóng mặt; 
• Khó chịu, căng tức bụng;
• Thay đổi tâm trạng;
• Giảm ham muốn tình dục;
• Có thể loãng xương.

Ai có thể và không thể sử dụng

An toàn và thích hợp cho hầu hết mọi người, bao gồm cả khi:

• Ở mọi lứa tuổi, bao gồm cả vị thành niên và phụ nữ trên 40 tuổi;
• Có hoặc chưa có con, vừa mới phá thai hoặc sẩy thai, đang cho con bú (bắt đầu sử dụng sau khi sinh được 6 tuần);
• Hút thuốc lá, không kể tuổi tác hoặc số điếu hút trong ngày;
• Nhiễm HIV, có hoặc không điều trị kháng retrovirus.

Không dùng DMPA, NET-EN nếu:

•  Có thai hoặc nghi ngờ có thai;
•  Đang mắc ung thư vú;
•  Có nhiều nguy cơ bị bệnh mạch vành (như lớn tuổi, hút thuốc lá, tiểu đường và tăng huyết áp);
•  Tăng huyết áp;
•  Đang bị thuyên tắc tĩnh mạch sâu, thuyên tắc phổi hoặc đã từng hoặc đang bị tai biến mạch máu não hoặc thiếu máu cơ tim;
•  Đang bị lupus ban đỏ hệ thống hoặc có giảm tiểu cầu trầm trọng;
•  Ra máu âm đạo bất thường chưa được chẩn đoán nguyên nhân;
•  Tiểu đường có biến chứng hoặc đã bị bệnh trên 20 năm;
•  Xơ gan mất bù có suy giảm chức năng gan trầm trọng hoặc u gan;
•  Không tiếp tục sử dụng nếu khách hàng đau nửa đầu có kèm mờ mắt;
•  Vị thành niên.

Thuốc tiêm tránh thai hàng tháng/kết hợp

Thông tin chung

Thuốc tiêm tránh thai kết hợp gồm có 2 nội tiết tố là progestin và estrogen.  

Thuốc tiêm tránh thai kết hợp có cơ chế hoạt động chủ yếu là ngăn trứng rụng khỏi buồng trứng.  

Cách sử dụng

Tiêm nhắc lại đúng thời gian, có thể tiêm sớm hoặc muộn hơn 7 ngày, nhưng không được muộn quá 7 ngày. 

Lưu ý và cảnh báo

Khi trễ thời hạn tiêm thuốc:

• Trong vòng 7 ngày, có thể tiêm mũi tiếp theo. Không cần kiểm tra, đánh giá hoặc biện pháp tránh thai dự phòng;
• Trên 7 ngày, có thể tiêm mũi tiếp theo nếu:
  • Không quan hệ kể từ thời điểm 7 ngày tính từ ngày lẽ ra phải được tiêm mũi nhắc lại.
  • Đã sử dụng biện pháp dự phòng hoặc đã dùng viên thuốc tránh thai khẩn cấp sau mỗi lần giao hợp không được bảo vệ kể từ thời điểm 7 ngày tính từ ngày lẽ ra phải tiêm mũi lặp lại.
  • Cần một biện pháp dự phòng trong 7 ngày đầu sau khi tiêm.

Những tác dụng phụ không nguy hại phổ biến nhất:

• Ra máu kinh ít hơn và số ngày ra máu ít hơn, ra máu bất thường, ra máu không đều;
• Tăng cân;
• Đau đầu, chóng mặt; 
• Căng vú.

Ai có thể và không thể dùng

An toàn và thích hợp cho hầu hết mọi người, bao gồm cả khi:

• Ở mọi lứa tuổi, bao gồm cả vị thành niên và phụ nữ trên 40 tuổi;
• Có hoặc chưa có con, vừa mới phá thai hoặc sẩy thai;
• Hút thuốc lá và dưới 35 tuổi, hút ít hơn 15 điếu thuốc một ngày và trên 35 tuổi;  
• Bị giãn tĩnh mạch;
• Nhiễm HIV, có hoặc không điều trị ARV, trừ trường hợp điều trị bao gồm ritonavir;

Không dùng thuốc tiêm tránh thai hàng tháng nếu:

• Đang cho con bú trong vòng 6 tuần sau sinh;
• Trên 35 tuổi và hút thuốc lá thường xuyên ≥ 15 điếu/ngày;
• Có nhiều nguy cơ bị bệnh mạch vành;
• Đã hoặc đang bị bệnh lý tim mạch hoặc bệnh ảnh hưởng đến hệ tuần hoàn máu (huyết áp, đông máu,…);
• Sắp phẫu thuật phải nằm trên 1 tuần;
• Đau nửa đầu;
• Đang mắc ung thư vú;
• Đái tháo đường có biến chứng (thận, thần kinh, võng mạc, mạch máu);
• Đang bị lupus ban đỏ hệ thống và có kháng thể kháng phospholipid;
• Đang bị bệnh gan nặng có suy giảm chức năng gan trầm trọng.

Nhấn vào đây để đọc tiếp phần 2 của bài viết!