Thời trang, làm đẹp, và định kiến giới nữ

Thời gian đọc: 7 phút

Khuôn mẫu giới là một vấn đề nhức nhối của xã hội hiện nay. Chúng trở nên nguy hiểm hơn khi bị ngành công nghiệp làm đẹp lợi dụng để kiếm lợi nhuận. Nữ giới trở thành nô lệ của sắc đẹp trong khi một vài cá nhân lại “giàu lên” từ chúng.

Trong bài viết hôm nay, hãy cùng VYA khám phá những mặt tối của ngành công nghiệp làm đẹp. Từ đó, bạn có thể đưa ra những lựa chọn sáng suốt để tạo ra một xã hội bình đẳng hơn với nữ giới.

Khuôn mẫu giới

Khuôn mẫu giới là gì?

Khuôn mẫu giới là những biểu hiện, vai trò hoặc tính cách mà xã hội quy định lên các giới

Nó sẽ có hại nếu nó giới hạn tiềm năng phát triển của một cá nhân, con đường sự nghiệp hoặc các lựa chọn trong cuộc sống của các giới. Ví dụ, việc nói rằng “phụ nữ rất giỏi quan tâm chăm sóc” sẽ vô hình trung đẩy toàn bộ trọng trách nuôi con về phía người nữ. Những khuôn mẫu ấy hoặc mang thái độ công kích công khai (“phụ nữ sống rất cảm tính”) hoặc trông có vẻ vô hại (“phụ nữ rất giỏi quan tâm chăm sóc”). Tuy nhiên, chúng đều góp phần kéo dài sự bất bình đẳng giới trong xã hội.

Hơn nữa, một khi kết hợp cùng các định kiến khác, khuôn mẫu giới còn gây ảnh hưởng tới một số nhóm nhất định. Ví dụ:

• Nữ giới thuộc các nhóm dân tộc thiểu số hoặc dân tộc bản địa;
• Người nữ khuyết tật;
• Phụ nữ ở tầng lớp hoặc địa vị kinh tế thấp;
• Nữ giới thuộc nhóm người di cư;
• …

Áp đặt khuôn mẫu giới

Áp đặt khuôn mẫu giới là quy chụp một đặc điểm hoặc vai trò cụ thể nào đó cho một người dựa vào giới của người đó. Hiển nhiên, hành động áp đặt này là hoàn toàn sai lầm. Nó đồng nghĩa với vi phạm nhân quyền và các quyền tự do cơ bản.

Nữ giới phải chịu sự phân biệt đối xử do bị áp đặt khuôn mẫu giới. Đồng thời, khuôn mẫu giới cũng đóng góp một phần không nhỏ trong quá trình vi phạm các quyền như quyền được chăm sóc và bảo vệ sức khỏe, quyền được hưởng tiêu chuẩn sống thích đáng, quyền được giáo dục, quyền hôn nhân và gia đình, quyền lao động, quyền tự do ngôn luận, quyền tự do cư trú, quyền chính trị, quyền không phải chịu bạo lực do phân biệt giới.

Ngành công nghiệp làm đẹp và những hạn chế đối với nữ giới

Một trong những khuôn mẫu phổ biến áp lên nữ giới chính là việc “phải luôn xinh đẹp, chỉn chu và thon thả”. Từ định kiến này, nữ giới thường xuyên bị nhồi nhét bởi đủ những quảng cáo làm đẹp, về chăm sóc da, về ăn kiêng, và các sản phẩm chăm sóc cơ thể khác. Nhằm tăng doanh thu sản phẩm, các công ty sẵn sàng “tôn vinh” những tiêu chuẩn sắc đẹp phi thực tế. Chung quy lại, nữ giới chịu thiệt thòi nhiều hơn vì luôn phải chạy theo chúng.

Ngoài ra, việc “vật hóa” (objectification) cơ thể nữ giới cũng góp phần gây ra các vấn đề về sức khỏe như rối loạn ăn uống và tự ti về hình thể. Tình trạng trên cũng làm gia tăng tỷ lệ bạo hành phụ nữ.

Các sản phẩm làm đẹp được quảng cảo nhằm khiến nữ giới phải chi tiền “sửa” những vấn đề ngoại hình của họ. Việc lợi dụng sự tự ti ngoại hình của nữ giới đã mang lại nguồn lợi nhuận khổng lồ.

Các tiêu chuẩn sắc đẹp đã khiến nữ giới tiêu tốn một khoản chi khổng lồ vào việc duy trì chúng. Hơn nữa, chúng còn ẩn chứa những nguy hiểm tiềm tàng đối với cuộc sống và sức khỏe của họ.

So sánh đánh mất niềm vui

Từ khi còn nhỏ, các bạn nữ đã bị môi trường xung quanh như bạn bè, gia đình và cả truyền thông gieo rắc vào đầu mức độ quan trọng của ngoại hình. Thậm chí, có vô vàn những nghiên cứu ám chỉ rằng “sắc đẹp” sẽ giúp nữ giới thành công trong công việc và có nhiều mối quan hệ hơn.

Hầu hết nữ giới đều biết rằng giá trị của một con người không chỉ nằm ở ngoại hình. Tuy nhiên, trong vô thức, những hình ảnh về sắc đẹp chuẩn mực như sự trẻ trung, dáng người mảnh mai, vẫn khiến họ tự ti về ngoại hình, về giá trị và cả thói quen ăn uống của bản thân.

Các phương tiện truyền thông cũng khiến phụ nữ so sánh bản thân với người nổi tiếng. Càng sử dụng mạng xã hội, họ lại càng tự ti về ngoại hình hơn. Hiển nhiên, bạn sẽ không bao giờ có “cửa thắng” khi so sánh mình với những bức ảnh đã qua chỉnh sửa. Hơn nữa, vì tính chất công việc, người nổi tiếng phải dành rất nhiều thời gian cho việc làm đẹp.

Góc khuất của sắc đẹp “lý tưởng”

Thân hình nữ giới “lý tưởng” từng được quyết định chủ yếu dựa trên ham muốn của nam giới và những đặc điểm “phù hợp để kết hôn”. Ví dụ: dáng hình đồng hồ cát từng được xem là biểu hiện của khả năng sinh nở tốt nên rất được săn đón một thời.

Các ngành công nghiệp ăn kiêng, làm đẹp và thể dục thể thao nhanh chóng đánh hơi được miếng mồi béo bở. Họ dựng lên một tiêu chuẩn sắc đẹp không tưởng, sau đó tạo ra các sản phẩm với tác dụng nhằm “thu hẹp dần” khoảng cách giữa thực tế và cái lý tưởng đó.

Và thế là vô vàn những sản phẩm và quy trình làm đẹp ra đời. Tất cả đều dựa trên quan điểm rằng nữ giới càng trẻ đẹp càng hạnh phúc và có giá trị. Nhưng sự thật là tất cả những sản phẩm ấy đang vô hình trung tạo nên áp lực xã hội để thao túng nữ giới phải thay đổi toàn bộ ngoại hình của mình.

Đọc thêm: Tiêu chuẩn sắc đẹp ở nữ giới: Con dao hai lưỡi

Sắc đẹp là tiền tệ

Trong lịch sử, nữ giới không được nắm quyền hành chính trị hay lao động. Vì thế, cơ thể là thứ duy nhất họ có thể đem ra để trao đổi.

Ở thời Victoria, nữ giới mặc áo nịt để có thân hình đồng hồ cát nhằm hấp dẫn bạn đời. Ở thời hiện đại, nữ giới có các công cụ như đồ trang điểm, đồ lót định hình hay mi nối để cảm thấy tự tin hơn trong các mối quan hệ và trong công việc.

Đương nhiên, việc yêu thích chải chuốt hay theo đuổi một gu thẩm mỹ không hề sai. Thế nhưng, hãy thử tự hỏi bản thân vì sao lại muốn làm như vậy. Nếu chỉ đơn giản là sở thích, vậy hãy cứ tiếp tục thoải mái sống đúng với bản thân. Nhưng, hãy suy ngẫm nếu bạn đang tiêu tiền, thời gian và công sức để thay đổi ngoại hình cho phù hợp với thị hiếu thẩm mỹ hiện tại.

Tự kỳ thị cân nặng và nữ giới da màu

Màu da, ngoại hình, tiền tài vẫn luôn là những yếu tố quan trọng quyết định vị trí của người nữ trong xã hội. Thật vậy, qua hàng thế hệ, người da trắng mảnh mai giàu có nắm giữ địa vị cao vẫn luôn được coi là đẹp, là tốt, là hình mẫu mà ai ai cũng muốn trở thành.

Từ đấy, những gì trái ngược với hình mẫu ấy thì sẽ là xấu và sẽ phải chịu sự phân biệt đối xử. Đơn cử như những người có hình thể to lớn thường phải đối mặt với tình trạng kì thị cân nặng. Họ phải chịu sự phân biệt đối xử trong xã hội, sự nghiệp và tiếp cận chăm sóc y tế. Bên cạnh đó, nữ giới da màu cũng phải chịu sự phân biệt đối xử kép lên giới và sắc tộc của họ.

Những định kiến trên được thể hiện rõ nhất qua tiêu chuẩn sắc đẹp của người châu Âu. Nó bắt nguồn từ sự phân biệt sắc tộc, giới tính, tuổi tác, kỳ thị người khuyết tật và người đồng tính.

Đến nay, những trang bìa tạp chí hầu như chỉ để ảnh những người mẫu trắng trẻo, mảnh mai và trẻ trung. Trong quá khứ, những người nữ khuyết tật không có cơ hội xuất hiện trong những ngành như truyền thông, làm đẹp và thời trang. Thậm chí phong trào có thái độ tích cực với cơ thể cũng bị các công ty làm đẹp chiếm đoạt và làm biến chất để tăng doanh thu.

Chống lại những tiêu chuẩn sắc đẹp phi thực tế

Chúng mình biết, chống lại những tiêu chuẩn sắc đẹp truyền thống phi thực tế không hề dễ dàng. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều người ủng hộ và chung tay thực hiện điều đó. Nhờ vậy, xã hội đang dần chấp nhận những vẻ đẹp đa dạng hơn.

Để góp phần chống lại những tiêu chuẩn sắc đẹp phi thực tế này, ta có thể ghi nhớ một số điều sau. 

• Những hình mẫu “hoàn hảo” mà ta theo đuổi đã được thiết kế để khó mà đạt được; 
• Tiêu chuẩn sắc đẹp sẽ luôn thay đổi theo gu của đại chúng và theo thời gian;  
• Mỗi cơ thể khỏe mạnh đều đẹp theo cách riêng.

Những tiêu chuẩn của xã hội chỉ dẫn đến những cuộc chạy đua tốn kém và mệt mỏi. Cuối cùng, người được lợi nhất là những người bán các sản phẩm làm đẹp kia mà thôi.
Bên cạnh đó, những phong trào như chấp nhận cơ thể của bản thân đang ngày càng nổi tiếng hơn. Chúng góp phần thúc đẩy các cộng đồng hỗ trợ lẫn nhau để chữa lành những vết thương của lòng tự trọng và sự tự tin của nữ giới. Đồng thời, chúng tiếp thêm sức mạnh để nữ giới yêu thương cơ thể mình hơn.

---

Để góp phần phát triển bình đẳng giới và đấu tranh vì vị thế của nữ giới trong xã hội, trước hết ta cần chống lại những khuôn mẫu sai lệch mà xã hội đang áp lên nữ giới. VYA tin rằng, chỉ cần có sự chung tay của mỗi người, chắc chắn chúng ta có thể tạo ra một xã hội bình đẳng, nơi mà ngoại hình không còn là một trong những yếu tố quyết định giá trị của người phụ nữ nữa.

Người thực hiện: Duy, Ryder, dền, Phan Chi

---

Tài liệu tham khảo

Xem thêm

https://shedefined.com.au/style/beauty/how-unrealistic-beauty-standards-profit-from-womens-insecurities/ 

https://www.ohchr.org/en/women/gender-stereotyping