Vượt qua mặc cảm khi ngoại hình thay đổi

Thời gian đọc: 12 phút

Tóc rụng, vết sẹo, rạn da… Khi những thay đổi về ngoại hình bỗng nhiên kéo tới và đổ ập lên mình, chắc hẳn ai trong chúng ta cũng sẽ dễ dàng cảm thấy tự ti, lắng lo và suy nghĩ nhiều hơn trước. Trong bài viết ngày hôm nay, VYA sẽ cùng bạn “điểm mặt gọi tên” những nguyên nhân phổ biến cho tình trạng này, những cách để ta có thể đối mặt và yêu lại từ đầu với cơ thể chúng ta khi có những thay đổi này nhé!

Những thay đổi về ngoại hình, là do đâu?

Thay đổi ngoại hình sau khi sinh đẻ và những ảnh hưởng tâm lý theo sau

Rụng tóc

Hầu hết phụ nữ rụng khoảng 100 sợi tóc mỗi ngày. Tuy vậy, do nội tiết tố thay đổi trong thai kì, họ rụng tóc ít hơn so với bình thường. Vì vậy, nhiều người dễ dàng nhận thấy rằng tóc của họ trông dày và đầy đặn hơn hơn trước. Nhưng sau khi sinh nở, mọi thứ lại trở về như trước. Tóc của họ bắt đầu thưa thớt và rụng nhiều hơn. Tình trạng này được gọi là “rụng tóc sau sinh” hoặc “rụng tóc Telogen”. Theo nghiên cứu, tình trạng này thường sẽ kéo dài từ 2 đến 4 tháng sau sinh. Tình trạng này tuy phổ biến nhưng vẫn ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý của người mẹ sau sinh.

Da xấu đi

Sinh nở cũng sẽ kéo theo những sự thay đổi về làn da của thai phụ. Làn da trở nên sẫm màu, nám và dễ bị tổn thương nếu tiếp xúc trực tiếp với mặt trời. Vì vậy, nhiều người sẽ lựa chọn sử dụng kem chống nắng có chỉ số chống nắng cao. Nhưng, hãy chắc chắn rằng bạn đã được các bác sĩ tư vấn trước khi dùng những sản phẩm này. Bên cạnh đó, các sắc tố làm da đổi màu thường sẽ tự biến mất trong vòng một năm.

Thay đổi ở ngực

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng ngực phụ nữ có thể chảy xệ và thay đổi về kích thước và hình dạng sau khi mang thai, dù đang cho con bú sữa mẹ hay sữa công thức. Bên cạnh đó, một số phụ nữ cho biết rằng núm vú của họ trở nên sẫm màu hơn và khó có thể quay về màu sắc như trước một cách tự nhiên. Nhưng, ngực phụ nữ thay đổi theo các giai đoạn khác nhau của cuộc đời là hoàn toàn bình thường. Vì thế, việc có một chiếc áo ngực vừa vặn có thể giúp bạn thoải mái hơn. Đồng thời, nó cũng hỗ trợ định hình bộ ngực trong thai kỳ và sau sinh nở. Các loại áo ngực chuyên dụng khi cho con bú chắc chắn là một cách ứng phó phù hợp.

Thay đổi kích thước bàn chân

Nhiều người bị phù nề khi mang thai, đặc biệt là ở bàn chân, mắt cá chân và ngón tay. Thông thường, tình trạng này sẽ giảm bớt sau sinh. Nhưng đối với một số thai phụ, cỡ giày của họ sẽ bị thay đổi hoàn toàn sau sinh.

Cảm xúc thay đổi

Trong những tuần đầu sau sinh, cảm xúc của phụ nữ hầu như sẽ nhạy cảm hơn trước. Có những nghiên cứu ước tính rằng có khoảng 80% các bà mẹ khóc và cáu kỉnh nhiều hơn. Đó là điều dễ hiểu vì cơ thể và cuộc sống của bạn đều thay đổi nhanh chóng. Vì vậy, bạn đừng ngần ngại chia sẻ và nhờ tới sự giúp đỡ từ bạn đời và các thành viên trong gia đình mình trong công việc chăm sóc con bạn nhé.

Bạn biết đó, nghỉ ngơi đầy đủ luôn là một việc hết sức quan trọng. Nó giúp người mẹ cảm thấy dễ chịu và chăm sóc bản thân mình và em bé tốt hơn. Không những vậy, những người bạn đời ơi, các bạn cũng đừng ngần ngại mở lời, chủ động hỗ trợ và quan tâm những người mẹ sau sinh nhé. Qua đó, việc cảm xúc thay đổi sẽ không còn là điều đáng sợ nữa!

Ảnh hưởng tâm lý

Những thay đổi về ngoại hình là một nguyên nhân quan trọng dẫn tới trầm cảm sau sinh. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng phụ nữ mang thai vẫn có sự lo lắng đáng kể về ngoại hình của mình trong và sau thai kỳ, đặc biệt là sau sinh, khi họ đồng thời gặp phải những khó khăn về thay đổi thể chất và cảm xúc. Họ thậm chí tự ép buộc mình phải trở lại với ngoại hình như thời kỳ trước sinh trong thời gian ngắn nhất. Vì vậy, những người thân xung quanh, đặc biệt là bạn đời của phụ nữ sau sinh nên sẵn sàng quan tâm và chăm sóc họ nhiều nhất có thể. Điều này giúp cải thiện tình trạng tâm lý của họ và giúp họ sớm lấy lại cân bằng trong cuộc sống của mình.

Thay đổi ngoại hình hậu chấn thương vật lý và những ảnh hưởng tâm lý theo sau

Sau một chấn thương nặng, cuộc đời của một người có thể không còn đi theo quỹ đạo cũ và cơ thể họ cũng có thể khác trước. Bạn biết không, ngoại hình có thể là một khía cạnh rất quan trọng với cuộc sống nhiều người. Vì vậy, sau chấn thương, khi cơ thể thay đổi, một số người có phản ứng tiêu cực với cái nhìn của người khác; nhất là khi họ bị nhìn chằm chằm vào những khiếm khuyết đó. Khi ngoại hình bỗng thay đổi chóng vánh, họ cảm thấy lòng tự tôn bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Vì họ không nhận ra chính mình nữa và không biết “người mới” trong gương là ai. Nhiều người cho biết họ như trải nghiệm nỗi mất mát lớn, khi tất cả bản sắc và con người riêng bị đánh mất chỉ trong thời gian ngắn.

Chúng ta thường có xu hướng chữa trị những tổn thương thể chất hiện hữu mà quên mất những nỗi đau về tinh thần vẫn còn âm ỉ bên trong. Chính vì sự lãng quên này mà ta dễ mắc các bệnh lý tâm lý – tâm thần như rối loạn ăn uống, lo lắng, trầm cảm và tự làm hại bản thân mình. Vì thế, nếu đang phải đối mặt với những khó khăn này, mong bạn hãy dành thời gian để nhanh chóng gặp và tìm hướng điều trị cùng bác sĩ hoặc trò chuyện tâm sự cùng những người đã có nhiều kinh nghiệm xung quanh. Bên cạnh đó, bạn biết không, VYA vẫn luôn ở đây, sẵn sàng lắng nghe và hỗ trợ bạn khi bạn cần đến chúng mình!

Thay đổi ngoại hình hậu sang chấn tinh thần và những ảnh hưởng tâm lý theo sau

Khi trải qua những giai đoạn căng thẳng, cơ thể chúng ta dễ dàng bị ảnh hưởng nặng nề, khi các nội tiết tố được tiết ra làm tăng nhịp thở và nhịp tim, cơ bắp gồng lên để sẵn sàng ứng phó với những mối nguy hiểm. Không những thế, một khi căng thẳng ngày càng chồng chất, ta có thể sẽ bắt gặp những thay đổi không mong muốn trên cơ thể mình từ trong ra ngoài.

Da

Việc lo lắng một cách quá mức quá thường xuyên sẽ kích hoạt “mode căng thẳng” cho cơ thể chúng ta, tương tự như khi đang đối mặt với một mối đe dọa lớn, adrenalin và các nội tiết tố bị tiết ra không đúng cách gây rối loạn và ảnh hưởng tiêu cực đến làn da của ta.

Tóc

Mỗi khi mùa thi đến gần, căng thẳng kéo dài, không khó để ta bắt gặp những sợi tóc rụng rơi rớt đầy trên sàn nhà, hay mắc lại trong lược. Bạn biết đó, căng thẳng kéo dài có thể dẫn tới rối loạn chu kỳ mọc tóc hoặc chứng rụng tóc Telogen, khi một lượng lớn nang tóc không hoạt động tốt như ta mong muốn. Bên cạnh đó, rụng tóc từng vùng cũng xảy ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công các nang tóc gây rụng tóc, được xem như một phản ứng của cơ thể khi đối diện với căng thẳng.

Móng tay

Căng thẳng khiến cơ thể chúng ta khó hấp thụ các chất dinh dưỡng cần thiết hơn, vì vậy móng tay ta có thể bị cộm, rỗ và bong tróc. Những người đang tìm cách đối phó với căng thẳng cũng có xu hướng chà xát hoặc day cắn móng tay, điều này cũng gây ra nhiều tổn thương hơn cho lớp móng.

Răng

“Căng thẳng có thể khiến chúng ta nghiến răng, dẫn đến đau khớp và cơ, hay còn được gọi là rối loạn thái dương hàm, hoặc TMD,” nha sĩ thẩm mỹ Irene Grafman, DDS ở New York cho biết. “Điều này dẫn đến đau đầu, cổ và lưng, bên cạnh đó răng có thể bị mòn dần đi”.

Cơ thể

“Khi căng thẳng, tình trạng tiêu thụ thức ăn không kiểm soát có thể xảy ra, vì những thực phẩm giàu carbohydrate và đường sẽ giải phóng dopamine, một chất dẫn truyền thần kinh khiến chúng ta cảm thấy dễ chịu và thoải mái hơn trong khi ăn,” chuyên gia dinh dưỡng toàn diện Jennifer Hanway cho biết. Và một khi tình trạng này xảy ra, cơ thể có thể bị tăng cân đột ngột, tích tụ mỡ và dẫn tới ảnh hưởng tâm lý sau đó.

Nhìn chung, căng thẳng có thể là một trong những nguyên nhân chính đứng đằng sau cho việc ngoại hình bỗng nhiên thay đổi, khi việc thay đổi ấy có thể được xem như là một cơ chế phòng đối phó/phòng vệ tự nhiên của chúng ta.

Đối diện và đứng dậy sau những thay đổi ngoại hình

Đối diện: Chấp nhận sự thay đổi về ngoại hình của mình

Thi thoảng, ta có thể dễ dàng nhận ra rằng mình có những suy nghĩ tiêu cực về cơ thể của mình lúc này hay lúc khác, ngay cả khi ta đã chấp nhận những sự thay đổi về ngoại hình của mình. Những cảm xúc này có thể dẫn đến sụt giảm lòng tự trọng, cô lập xã hội, lo lắng hay thậm chí là trầm cảm. Tuy vậy, ta hoàn toàn có thể thay đổi những điều này, bằng cách lắng nghe và nhìn nhận những mặt tích cực của mình, chăm sóc bản thân ta cách phù hợp nhất thay vì tập trung chú ý, bới móc những chi tiết mà ta cho là “khuyết điểm” nhỏ nhặt trên cơ thể mình.

Điều quan trọng là hãy tự cho mình khoảng thời gian thích hợp để thích nghi với những thay đổi, kết nối, tìm kiếm sự hỗ trợ từ những bệnh nhân khác đã trải qua hoàn cảnh tương tự và cũng đừng quên cho phép cơ thể của ta phản ứng đối phó với điều này bằng cách phù hợp nhất, đừng tự trách bản thân mình vì điều đó bạn nhé! Ta có thể buồn bã, lo lắng, tức giận, nhưng ta không bao giờ quên việc phải chăm sóc và lắng nghe bản thân mình.

Sau đây, VYA xin gửi đến bạn 5 lời khuyên để lắng nghe và chăm sóc bản thân mình như một cách để đối diện với sự thay đổi ngoại hình của cơ thể.

Tập trung vào những gì cơ thể bạn có thể làm

Khi đối mặt với sự thay đổi về ngoại hình đột ngột, bạn khó có thể nhận ra những điều tích cực. Nhưng có một cách có thể thay đổi suy nghĩ này, chính là nghĩ về những điều cơ thể bạn vẫn đang làm được. Tiến sĩ Lewis-Smith nói: “Hãy cố gắng tập trung vào những gì cơ thể bạn làm, chứ không phải vẻ ngoài của nó”. Vì thế, lần tới khi bạn buồn bã vì vết sẹo trên vành tai mình, hãy thử nghĩ đến những khoảnh khắc mà đôi tai giúp bạn nghe được những bài hát, giai điệu hay giọng nói trò chuyện của những người thân bên cạnh mình, vì khi so sánh với những điều quý giá ấy, vết sẹo trên tai bạn có thể sẽ không còn là một khuyết điểm quá to lớn nữa, bạn nhỉ?

Cố gắng thực hành chánh niệm

Chánh niệm là nghệ thuật đặt bản thân mình trong thời điểm hiện tại – cả cơ thể bên trong lẫn mỗi trường bên ngoài. Bạn có thể ra ngoài và thử một số bài tập đơn giản để có thể kích thích các giác quan, chẳng hạn như lắng nghe âm thanh khi bạn đi dạo hay để ý tới những xúc cảm khác nhau khi chạm tay vào một vài đồ vật nào đó. Điều này sẽ giúp bạn điều hướng sự chú ý, không còn tập trung quá nhiều vào ngoại hình thay đổi của mình nữa, thay vào đó là cảm nhận sâu sắc sống động hơn với những gì đang diễn ra xung quanh.

Tạm biệt mạng xã hội một thời gian

Vẫn biết rằng mạng xã hội cho phép chúng ta giữ liên lạc với bạn bè và gia đình trên khắp thế giới, thế nhưng những hình ảnh quá đỗi hoàn hảo trên các nền tảng như Instagram và Facebook có thể khiến ta cảm thấy tồi tệ về ngoại hình của chính mình. Vì thế, đừng ngần ngại “say bye” với các nền tảng xã hội, hoặc hủy theo dõi các tài khoản chỉ đem lại cho bạn cảm giác khó chịu và tồi tệ. Thay vào đó, hãy cố gắng để biến trang newfeed của bản thân tràn ngập những bài viết, tài khoản tràn đầy năng lượng tích cực bạn nhé!

Ghi lại những khoảnh khắc hạnh phúc

Lần tới khi bạn chụp ảnh tự sướng, hãy thử cố gắng tập trung vào những điều tuyệt vời khác đang diễn ra ngoài vẻ ngoài của bạn, giống như tiến sĩ Lewis-Smith đã bày tỏ: “Hãy cố gắng tập trung vào những gì bạn đang làm, cho dù đó là việc bạn đang đi chơi vui vẻ hay là đang dành thời gian cho những người thân yêu.”

Nói chuyện với những người thân yêu về cảm giác của bạn

Chuyện này không phải lúc nào cũng dễ dàng, nhưng nếu được, bạn có thể dành thời gian nói chuyện với bạn bè, người thân về các vấn đề cơ thể của mình. Khi bạn bày tỏ về cảm xúc và khó khăn của mình, những người thân yêu thân thiết với bạn sẽ thường khuyến khích, hỗ trợ bạn nhiều hơn trong cuộc sống về nhiều mặt khác nhau, để khi ấy họ cũng có thể xem như những nguồn năng lượng tích cực hơn đến với bạn và cải thiện chất lượng cuộc sống tinh thần của bạn cách đáng kể đó!

Đứng dậy: Tìm lại sự tự tin của bản thân mình sau khi thay đổi

Khám phá cảm xúc của bạn

Bạn hoàn toàn có thể cảm thấy tiêu cực về bản thân, đó là chuyện bình thường, và “đứng dậy” không có nghĩa là bạn bỏ lơ hay tự trách về những cảm xúc chân thật ấy – điều chỉ khiến chúng căng phồng hơn và dễ dàng bùng nổ vào một ngày nào đó. Thay vào đó, hãy chấp nhận việc mình có thể cảm thấy buồn bã, đau đớn, thất vọng và mệt mỏi khi ngoại hình của mình bỗng dưng thay đổi. Nhưng những cảm xúc tiêu cực này không nên dừng lại trong tâm trí bạn mãi, bạn có thể tìm những người thân, bạn bè mà mình tin tưởng để tâm sự trò chuyện cùng. Khi những suy nghĩ tiêu cực qua đi, bạn có thể bắt tay vào tìm ra những cách để thay đổi nó dần dần trong tương lai.

Nhận ra những điểm tốt của bạn

Thông thường, nhiều người luôn cảm thấy tập trung tìm kiếm và chăm chú vào những khuyết điểm to nhỏ của chính mình sẽ luôn dễ dàng hơn là nhìn nhận những mặt tốt bấy lâu của bản thân. Nhưng không phải vì thế mà ta từ chối hết tất cả những điều tốt đẹp và tích cực trong mình, nhất là khi những lo lắng suy nghĩ về ngoại hình thay đổi ập đến. Lần tới, khi “cơn bão tiêu cực” bỗng ập đến với bạn, hãy cố gắng giữ bình tĩnh, cân bằng lại bằng cách nghĩ về những điều tích cực về mình và cơ thể của mình, những điều khiến mình dễ chịu và cảm thấy hạnh phúc, hài lòng bạn nhé.

Ngừng những suy nghĩ rằng dù bạn có cố gắng thế nào đi chăng nữa, nhưng với sự thay đổi về ngoại hình này, bạn sẽ không bao giờ được chấp nhận

Khi lo lắng về sự thay đổi ngoại hình của mình, ta có thể bị “xoay mòng mòng” với những suy nghĩ “liệu gia đình, bạn bè có chấp nhận điều này không” hay “liệu người yêu mình có còn yêu mình nữa không khi mình thay đổi như thế này”. Nhưng dừng lại một chút, bạn hãy thử nghĩ về những người đó, liệu bạn có quý họ chỉ vì ngoại hình của họ không? Nếu bạn thích tính cách của họ hơn, sự hài hước, ấm áp, những giây phút trò chuyện và ở bên nhau của bạn và người ấy, thì họ rất có thể cũng sẽ nghĩ về bạn theo cách này đó.

Viết tất cả ra giấy

Lập danh sách những điều bạn thích về cơ thể mình. Nếu bạn đọc được điều này và ngay lập tức nghĩ rằng: “Tôi không yêu bất cứ thứ gì trên cơ thể mình”, thì thay vào đó, hãy thử thay đổi góc nhìn của bạn về những điều mà bạn đang không thích này. Chẳng hạn như việc bạn hoàn toàn ghét những vết rạn da hay vết sẹo mổ đẻ của mình, nhưng đó lại là dấu mốc đại diện cho ngày mà những em bé con đến với bạn và bạn trở thành một người mẹ. Hay bạn có thể ghét những ngón tay hơi cong vẹo của mình, nhưng bạn biết rằng chúng đã nắm tay người bạn yêu, hoặc tạo ra những tác phẩm nghệ thuật tuyệt đẹp.

---

Dù rằng chúng ta khó lòng kiểm soát những ảnh hưởng từ thế giới bên ngoài lên ta khi ngoại hình thay đổi, nhưng ta vẫn luôn có thể kiểm soát cách mà trong ta phản ứng với những gì đang diễn ra xung quanh mình. Vậy nên, dù biết rằng chặng đường để chấp nhận và “yêu lại từ đầu” cùng một “ngoại hình mới” là chuyện không hề dễ dàng, nhưng VYA tin rằng chúng mình sẽ không dừng việc chấp nhận và từ bỏ việc yêu bản thân mình từ đây, mà sẽ là tiếp tục bước tiếp, tiếp tục yêu thương bản thân mình và tiếp tục lan tỏa sự tích cực của mình, bạn nhỉ?

Người thực hiện: Lam, Châu V., N., N.T.D, Phương

---

Tài liệu tham khảo