Đồng tính nữ chịu nhiều bất công hơn đồng tính nam?

Thời gian đọc: 13 phút

Hiện tại, nhận định về xu hướng tính dục dần trở nên cởi mở hơn bao giờ hết. Hình ảnh của cộng đồng LGBT trong xã hội được phát triển ngày càng được đón nhận rộng rãi. Đây là điều đáng mừng; tuy nhiên, quyền lợi của cộng đồng LGBT và các nhóm nhỏ vẫn chưa được giải quyết triệt để. Một ví dụ điển hình chính là sự bất bình đẳng giữa đồng tính nữ và đồng tính nam. Có thể thấy, so với cộng đồng người đồng tính nữ, cộng đồng người đồng tính nam được ưu ái hơn trong nhiều hoàn cảnh khác nhau: từ mạng xã hội cho đến các phương tiện truyền thông. Thực trạng ấy bắt đầu từ đâu, gây nên hậu quả ra sao? Chúng ta có thể làm gì để giải quyết nó?

Hãy cùng VYA tìm hiểu một cách toàn hiện về vấn đề nóng này qua bài viết sau!

Người đồng tính nữ và người đồng tính nam

Người đồng tính nữ (lesbian) là người có bản dạng giới là nữ. Họ có trải nghiệm hấp dẫn về mặt tình dục/tình cảm với những người có giới nữ một cách bền vững. Một số người đồng tính nữ thích nhận diện bản thân bằng từ “gay” hoặc “phụ nữ gay”.

Người đồng tính nam (gay) là người có bản dạng giới là nam. Họ có trải nghiệm hấp dẫn về phương diện tình dục/tình cảm một cách bền vững với người có giới nam.

Nhấn vào đây để tìm hiểu thêm về gay, lesbian và những nhóm tính dục khác thuộc cộng đồng LGBT.

Sự kỳ thị đồng tính nữ

Sự kỳ thị đồng tính nữ (lesbophobia/lesbiphobia) tấn công cộng đồng lesbian bởi xu hướng tính dục của họ. Nó có thể được thể hiện qua những định kiến, hành động phân biệt, quấy rối và bạo lực.

Nguyên nhân dẫn đến sự kỳ thị đồng tính nữ là tư tưởng định chuẩn hóa dị tính. Định chuẩn hoá dị tính cho rằng: sự dị tính chiếm ưu thế, là tự nhiên và bình thường. Ngược lại, các xu hướng tính dục và các mối quan hệ khác là bất thường và trái tự nhiên.

Đồng thời, sự kỳ thị này cũng xuất phát từ chính cộng đồng LGBT, đặc biệt là người đồng tính nam. Họ cho rằng đồng tính nữ và những vấn đề liên quan không hề quan trọng đối với cộng đồng. Đồng tính nữ, với họ, không phải là nhân tố quan trọng trong cuộc đấu tranh của cộng đồng LGBT.

Sự ưu ái đồng tính nam so với đồng tính nữ

Sự ưu ái đồng tính nam hơn đồng tính nữ tạo ra sự bất bình đẳng giữa cả hai nhóm. Khi đó, người đồng tính nữ có vị trí thấp hơn so với người đồng tính nam. Sự ưu ái này xuất hiện rất nhiều trong đời sống, từ mạng xã hội đến hành vi cư xử và đời sống hằng ngày trong cộng đồng LGBT.

Người đồng tính nam thường được ưu ái xuất hiện trên các phương tiện truyền thông (phim ảnh, truyện tranh,…). Sự áp đảo này góp phần khiến cho đại chúng có cái nhìn ưu ái hơn về đồng tính nam so với đồng tính nữ. Vì vậy, mặc dù đều là các xu hướng tính dục phổ biến trong cộng đồng LGBT, hiện trạng phân biệt đối xử với các các cặp đồng tính nữ trong đời sống vẫn diễn ra thường xuyên.

Thực trạng

Trong các tác phẩm LGBT hiện nay, người đồng tính nam xuất hiện có phần nhiều hơn đồng tính nữ. Sự thiếu vắng đồng tính nữ này có lẽ cũng không còn xa lạ với khán giả đại chúng. Thế nhưng, mọi thứ không chỉ dừng lại ở trên phim ảnh hay nghệ thuật. Sự ưu ái đồng tĩnh nam còn có thể được tìm thấy trong nhiều những khía cạnh khác.

Trong đời sống hằng ngày

Sự ưu ái này phần nào được phản ánh thông qua tình trạng tại một số gay bar. Đây là những quán bar phục vụ cho người đồng tính, hay rộng hơn là cộng đồng LGBT. Một tài liệu thực hiện năm 2016 đã đưa ra những trường hợp người đồng tính nữ phải chịu sự phân biệt đối xử, quấy rối bằng lời nói, thậm chí là đe doạ đến từ nhân viên phục vụ hoặc những người khách đồng tính nam trong quán bar. Nguyên nhân của thực trạng này có thể đến từ sự kỳ thị đồng tính nữ. Người đồng tính nữ được cho là không nên xuất hiện ở một nơi như gay bar. Đồng thời, với một số người, gay bar là nơi chỉ dành cho đồng tính nam/nam giới nói chung.

Trên các phương tiện truyền thông

Có sự chênh lệch rất lớn về sự hiện diện của người đồng tính nữ và nam trên phim ảnh. Trong năm 2016, 125 nhà sản xuất lớn chỉ phát hành 23 phim (18,4%) có nhân vật được xác định là thuộc cộng đồng LGBT. Trong số này, đa số là sự xuất hiện của đồng tính nam (83%, 20 phim). Sự xuất hiện của đồng tính nữ chỉ chiếm 34.8% (8 phim). Lưu ý: đây chỉ mới thống kê các nhân vật xuất hiện trong phim, chưa tính đến nhân vật chính.

Vào năm 2017, các số liệu còn thể hiện rõ hơn sự chênh lệch này. Trong số 109 phim phát hành, chỉ có 14 phim có ít nhất một nhân vật thuộc cộng đồng LGBT. Sự xuất hiện của những người đồng tính nam vẫn chiếm đa số (64%, 9 phim). Ở chiều ngược lại, người đồng tính nữ chỉ xuất hiện với một tần suất trung bình (36%, 5 phim). 

Ví dụ điển hình

Một ví dụ cụ thể cho sự chênh lệch trên là thương hiệu Harry Potter nổi tiếng.

Ở loạt truyện gốc, sự hiện diện của cộng đồng LGBT trong thương hiệu Harry Potter gần như không có. Tuy nhiên, vẫn có ít nhất 1 nhân vật đồng tính nam đã được chính tác giả J. K. Rowling xác nhận. Không có bất kỳ một nhân vật nữ đồng tính/song tính nào khác.

Thực trạng này tiếp diễn ở những bộ fanfic (những tác phẩm do người hâm hộ sáng tác). Có rất ít truyện fanfic đồng tính nữ (femslash) cho cộng đồng người hâm mộ Harry Potter.

Archive of Our Own (AO3) là một trang mạng chứa hàng ngàn tác phẩm từ người hâm mộ. Hiện nay, đây là trang duy nhất cung cấp bộ lọc giúp tìm các truyện có cùng nhãn tên. Trong 101.981 truyện nhãn “Harry Potter” chỉ có 4.945 truyện liên quan đến các cặp đôi nữ – nữ (4.85%). Vậy còn đối với cặp đôi nam – nam thì sao? Thật bất ngờ: 49,447 truyện nam – nam mang nhãn “Harry Porter” được lưu trữ, tương đương tỉ lệ 48.5%. 

Thông qua ví dụ trong dòng thương hiệu Harry Potter kể trên, ta nhận thấy được sự vắng bóng nhân vật đồng tính nữ, thậm chí là song tính nữ, trong truyền thông nói chung. Đây là một vấn đề bao trùm tất cả các phương tiện truyền thông đại chúng. Khi nhắc đến sự đa dạng tính dục, truyền thông thường chỉ tập trung vào người đồng tính nam. Các nhóm tính dục khác (ở đây là người đồng tính nữ) thường bị bỏ qua hoặc xem nhẹ.

Trong hành vi của người dùng mạng xã hội

Trên công cụ tìm kiếm Google

Trong bối cảnh Việt Nam, sự ưu ái này không những không giảm mà còn thể hiện rõ nét. Điều này phản ánh nhu cầu của người dùng Internet với nội dung về đồng tính nữ và nam.

Khi sử dụng công cụ tìm kiếm Google, ta có thể quan sát một cách tổng quan hiện trạng này. Có một sự chênh lệch khá rõ rệt giữa số lượng kết quả liên quan tới hai thể loại truyện Trung Quốc: bách hợp (viết về tình yêu đồng tính nữ) và đam mỹ (viết về tình yêu đồng tính nam). Trong chưa đầy 0,5 giây tìm kiếm, có khoảng 19,3 triệu lượt kết quả về bách hợp. Trong khi đó, lượt kết quả về đam mỹ là khoảng 42 triệu lượt, gấp 2,18 lần.

Tất nhiên, sự chênh lệch giữa hai loại sản phẩm giải trí này không phải mới xuất hiện. Trong khoảng 5 năm trở lại đây, rất dễ dàng nhận thấy được những nội dung về đồng tính nam luôn được tìm kiếm nhiều hơn những nội dung về đồng tính nữ.

Trên Google Trends

Khi sử dụng Google Trends, ta có thể nhìn nhận rõ hơn về thực trạng số lượng các ấn phẩm có nội dung về tình yêu đồng tính nam áp đảo của đối với các ấn phẩm viết về tình yêu đồng tính nữ.

“Đam mỹ” và “Bách hợp”

Hãy thử đặt hai thể loại truyện đam mỹ và bách hợp lên bàn cân so sánh.

Sự quan tâm đối với truyện đam mỹ bắt đầu ở mức gần 25 (mức tương đối phổ biến) vào năm 2016. Sau đó, nó tăng dần rồi nhảy vọt tới mức gần 100 (mức rất phổ biến) vào năm 2019 và vẫn có xu hướng tăng mạnh. Mặt khác, truyện bách hợp nhận được sự quan tâm của người sử dụng Internet thấp hơn truyện đam mỹ rất nhiều. Từ 2016 đến 2019, mức độ phổ biến của cụm từ “truyện bách hợp” luôn tiệm cận con số 0. Sau đó, nó có chiều hướng tăng nhẹ. Trong khoảng thời gian gần đây thể loại truyện này cũng có xu hướng phổ biến hơn. Tuy nhiên, thể loại này tiếp tục bị “kẹt” ở giữa mức 0 và mức 25 cho đến hiện tại.

“Yaoi” và “Yuri”

Hai thể loại truyện tranh Nhật Bản về tình yêu đồng tính cũng có xu hướng tương tự. Mặc dù không ổn định, Yaoi (một thể loại truyện tranh về tình yêu đồng tính nam) luôn giữ cho mình mức độ quan tâm trong khoảng 25 đến 75. Đáng chú ý, nó thậm chí có lần chạm đỉnh (mức 100 – mức độ rất phổ biến) vào nửa cuối 2018 và vẫn tiếp tục tăng trong hiện tại. Trái lại, mặc dù không ở mức tiệm cận 0, Yuri (một thể loại truyện tranh về tình yêu đồng tính nữ) hiếm khi vượt khỏi mức 25 (mức tương đối phổ biến). Đôi khi, thể loại truyện này cũng chạm đáy 0 (mức kém phổ biến).

“Boy love” và “Girl love”

Ngay cả khi so sánh thể loại có nội dung về tình yêu đồng tính nói chung là BL (truyện có nội dung về tình yêu đồng tính nam nói chung) và GL (truyện có nội dung về tình yêu đồng tính nữ nói chung), xu hướng này vẫn không thay đổi. Dù sử dụng từ khóa viết tắt BL – GL hay từ khóa hoàn chỉnh boy love – girl love, chúng ta vẫn thấy rằng tập hợp ấn phẩm viết về tình yêu đồng tính nữ vẫn luôn tỏ ra “lép vế” trước các sản phẩm viết về tình yêu đồng tính nam.

Tổng kết

Dựa trên sự khác biệt đã được nêu ở trên, có thể nói, một bộ phận người dùng internet tại Việt Nam vẫn có xu hướng ưu ái đồng tính nam hơn đồng tính nữ.

Những hậu quả tiêu cực

Ảnh hưởng lên người đồng tính nữ

Sự bất công với người đồng tính nữ có thể dẫn tới nhiều ảnh hưởng tiêu cực khác nhau. Người đồng tính nữ có thể phải chịu sự phân biệt đối xử. Vai trò và tiếng nói của họ trong cũng có thể bị hạn chế.

Trong cộng đồng LGBT, người đồng tính nữ chịu sự kỳ vọng phải thỏa mãn những định kiến nhất định. Những vấn đề chính trị – xã hội đã áp đặt các vai trò giới lỗi thời và chuẩn mực của chế độ gia trưởng lên người đồng tính nữ. Điều này đã dẫn đến sự thù ghét đồng tính nữ từ bên trong lẫn bên ngoài cộng đồng LGBT.

Trong truyền thông, đồng tĩnh nữ cũng chịu sự bất công trên nhiều phương diện:

• Thuật ngữ “đồng tính nữ” bị tấn công và xem là “không cần thiết”;
• Những ý kiến cho rằng văn hóa của người đồng tính nữ là “lỗi thời”;
• …

Những hiện trạng trên là minh chứng cho sự bác bỏ nhân dạng đồng tính nữ trong truyền thông. Cụ thể hơn, nếu người đồng tính nữ sẵn sàng từ bỏ “nhãn” đồng tính nữ, họ sẽ được nhìn nhận như một người có lý tưởng hiện đại và tiến bộ. Điều này cũng tương tự như cách mà chế độ gia trưởng “ưu ái” những người nữ giới tách biệt khỏi lý tưởng nữ quyền.

Ví dụ

Những ví dụ về sự bất công này có thể được tìm thấy trong chính cộng đồng LGBT. Khi Thư viện Phong trào Giai cấp Công Nhân (Working Class Movement Library) tại Hoa Kỳ mời nhà hoạt động quyền đồng tính nữ Julie Bindel đến phát biểu trong Tháng Lịch sử LGBT năm 2017, rất nhiều những cá nhân thuộc cộng đồng LGBT đã bình luận về sự kiện trên Facebook bằng những hình ảnh bạo lực, quấy rối, thậm chí là đe dọa mạng sống.

Một ví dụ thực tế có thể được tìm thấy ở Thư viện Phụ nữ Vancouver (The Vancouver Women’s Library). Thư viện này đã trở thành đối tượng bị đe dọa của một số cá nhân thuộc cộng đồng LGBT và bị buộc phải loại bỏ các ấn phẩm về nữ quyền bởi chúng “khuyến khích bạo lực”. Phần lớn trong số này được viết bởi các tác giả đồng tính nữ như Audrienne Rich và Sheila Jeffreys.

Ảnh hưởng đến cộng đồng LGBT và phong trào chống kỳ thị tính dục

Sự bất công với đồng tính nữ còn ảnh hưởng tiêu cực đến cả cộng đồng LGBT. Nguyên nhân của thực trạng này đến từ tư tưởng thù ghét phụ nữ bên trong cộng đồng LGBT. Điều này có thể gây nên những ảnh hưởng tiêu cực đến phong trào đấu tranh bình đẳng tính dục.

Ví dụ

Frankie Grande, anh trai của ca sĩ Ariana Grande, là một người đồng tính nam. Trong chương trình “Big Brother” mùa 16, anh chia sẻ rằng người đồng tính nữ “chọn” trở thành đồng tính nữ. Nguyên văn nhận định của anh: “Bất kể người đồng tính nữ nào cũng ‘chọn; trở thành đồng tính. Phụ nữ hẹn hò từ người đàn ông này cho đến người đàn ông khác rồi cũng sẽ chọn trở thành đồng tính nữ. Đồng tính nam thì không như thế. Chúng tôi chỉ kiểu, ‘Ồ được rồi, mình là đồng tính.'”

Nhận định trên là sai, bởi không ai có thể lựa chọn xu hướng tính dục của mình. Những định kiến tiêu cực thế này gây tổn thương cho những người đồng tính nữ. Họ có thể đã trải qua bức bối tính dục và gặp khó khăn vì xu hướng của chính mình. Những nhận định thế này, vô hình trung, đã đánh giá thấp những khó khăn của người đồng tính nữ.

Đồng thời, người đồng tính nữ thậm chí còn phải chịu bạo lực và đe dọa trực tiếp ngay trong chính ngày diễu hành tháng Tự hào (Pride). Vào lễ diễu hành tháng Tự hào năm 2019 tại Edinburgh, người đồng tính nữ đã phải đón nhận những lời lẽ thô tục và phỉ báng từ chính cộng đồng LGBT. Những người phụ nữ cầm các khẩu hiệu đòi quyền bình đẳng cho người đồng tính nữ phải hứng chịu những lời chỉ trích cho rằng họ là “nỗi ô nhục cho cộng đồng đồng tính”, thậm chí là bị “giơ ngón giữa”. 

Tổng kết

Những ví dụ trên không chỉ là bằng chứng của sự kỳ thị đồng tính nữ đến từ tư tưởng thù ghét phụ nữ. Hơn hết, chúng còn là minh chứng cho sự thiếu công nhận những vai trò và đóng góp của cộng đồng người đồng tính nữ đối với cộng đồng LGBT nói chung trong suốt lịch sử đấu tranh cho quyền bỉnh đẳng của cộng đồng.

Những biện pháp đấu tranh 

Giáo dục

Các chương trình giáo dục về tính dục có thể giúp giải quyết tình trạng bất công trên. Việc hiểu về sự đa dạng tính dục cũng sẽ đẩy lùi những tư tưởng mang tính gia trường. Sự giáo dục công bằng về giới và tính dục sẽ là bước đầu cho một tương lai không còn sự bất bình đẳng của người đồng tính nữ khi so sánh với người đồng tính nam.

Đồng thời, việc cho trẻ em đến từ đa dạng giới có cơ hội trao đổi, hợp tác tích cực trong môi trường hằng ngày có thể cũng là một giải pháp. Bằng cách hướng dẫn trẻ nhận thức, phân tích và giải quyết các xung đột với nhau, những hành động bạo lực liên quan đến kỳ thị tính dục có thể được giảm thiểu. Đồng thời, các chính sách và mô hình thực hành giáo dục mới cần được phát triển một cách đồng bộ, công bằng với mọi giới nhằm tạo ra một môi trường giáo dục cởi mở và hiệu quả.

Chính sách Nhà nước

Việc bao hàm các giới và quan điểm không phân biệt xu hướng tính dục, bản dạng giới và thể hiện giới là cần thiết, cũng như sự bình đẳng trong tiếp cận các dịch vụ và việc chấp nhận sự đa dạng của con người nên được Nhà nước công nhận. Những giải pháp này đã được áp dụng tại Peru, và các giá trị cốt lõi của việc hướng đến sự bình đẳng tính dục trong xã hội cũng có thể được áp dụng hiệu quả tại Việt Nam.

---

Thực trạng bất công với đồng tính nữ là một vấn đề muôn thuở. Thế nhưng, đây chỉ là một trong số vô vàn những vấn đề cộng đồng LGBT phải đối mặt. Những sự bất công này sẽ còn cần nhiều thời gian và công sức để có thể được triệt để xử lý. Hy vọng rằng qua bài viết này, bạn đã hiểu thêm một vấn nạn “tưởng là mà quen” trong cộng đồng LGBT. Lời cuối cùng, VYA chúng mình xin cảm ơn bạn vì đã đồng hành chúng mình qua bài viết này và xin hẹn gặp lại bạn ở những bài viết sau!

Người thực hiện: K.N., Hieu Ho, T.D., Phan Chi

---

Tài liệu tham khảo

Xem thêm

https://www.bionity.com/en/encyclopedia/Lesbophobia.html 

https://archermagazine.com.au/2018/05/lesbian-representation-mainstream-film/ 

https://www.glaad.org/files/2017_SRI.pdf 

https://sisteroutrider.wordpress.com/2017/02/22/lezbehonest-about-queer-politics-erasing-lesbian-women/ 

https://www.lsureveille.com/daily/opinion-gay-men-not-excused-from-lesbophobia-misogynoir/article_fc79ca22-8502-11e6-829d-870853169dcf.html 

https://unherd.com/2019/07/why-has-the-lgbt-community-turned-against-lesbians/ 

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7567916/ 

https://blogs.worldbank.org/latinamerica/recognition-equality-exercise-rights-all